Tổng thống Donald Trump bảo vệ quyết định ngày 1/8 sa thải giám đốc Cục Thống kê Lao động. Ảnh: Washington Post.

Báo cáo do Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) công bố hôm 1/8 cho thấy thị trường lao động nước này trong những tháng gần đây suy yếu hơn so với đánh giá trước đó. Chỉ ít giờ sau, lãnh đạo BLS, bà Erika McEntarfer, bị sa thải.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội hôm 1/8, Trump cho biết ông đã chỉ đạo đội ngũ của mình sa thải bà Erika McEntarfer - người được ông Joe Biden bổ nhiệm - "ngay lập tức".

Tổng thống Trump bác bỏ độ chính xác của báo cáo, cáo buộc nhưng không đưa ra bằng chứng rằng số liệu do BLS công bố là “ngụy tạo”. Ông còn cáo buộc bà McEntarfer từng công bố số liệu có lợi cho ứng viên tổng thống Kamala Harris trước thềm cuộc bầu cử năm 2024.

Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ thay đổi người đứng đầu BLS ngay sau khi cơ quan này công bố số liệu kinh tế không có lợi. Theo bài viết của nhà kinh tế học George Akerlof trên New York Times, các đời tổng thống Mỹ trước đây không hành động giống ông Trump.

Chẳng hạn, ông Ronald Reagan không hề sa thải lãnh đạo BLS khi cơ quan này công bố tỷ lệ thất nghiệp hai chữ số trong nhiệm kỳ đầu của ông. Bill Clinton, George W. Bush và Barack Obama cũng thẳng thắn chấp nhận các tin xấu từ số liệu thống kê.

Bà Erika McEntarfer, lãnh đạo Cục Thống kê Lao động Mỹ, vừa bị Tổng thống Trump sa thải. Ảnh: Cục Thống kê Lao động Mỹ

Đây cũng không phải lần đầu ông Trump tỏ ra nghi ngờ số liệu chính thức. Trước đó, ông từng nghi ngờ các số liệu về tỷ lệ thất nghiệp và số người chết vì Covid-19 đã bị thổi phồng.

Sự phản đối dữ dội

Ngay lập tức, các chỉ trích đồng loạt xuất hiện từ phía đảng Dân chủ. Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer nói rằng hành động của ông Trump là "chuyên quyền". Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Bernie Sanders nhận định: “Tôi nghĩ người dân Mỹ sẽ cảm thấy khó tin vào những thông tin do chính phủ đưa ra, bởi vì ông Trump lúc nào cũng muốn đó là những tin tốt. Và khi điều đó xảy ra, chúng tôi rất khó giải quyết các vấn đề, vì chúng tôi không biết chuyện gì thực sự đang diễn ra”.

Cựu lãnh đạo BLS William Beach, người được chính ông Trump bổ nhiệm vào năm 2019, phản đối trên mạng xã hội X, gọi hành động này là “vô căn cứ hoàn toàn”, “thiết lập tiền lệ nguy hiểm”, và “làm suy yếu sứ mệnh thống kê của BLS”.

Lối vào trụ sở Bộ Lao động Mỹ ở Washington, D.C. Cục Thống kê Lao động Mỹ trực thuộc cơ quan này. Ảnh: Reuters.

Trong tuyên bố chung từ nhóm “Bạn hữu của Cục Thống kê Lao động”, được ông Beach đồng ký tên, các chuyên gia khẳng định quy trình thu thập và xử lý dữ liệu của BLS là minh bạch, đáng tin cậy và được thiết kế để tránh mọi can thiệp chính trị:

“Quy trình thu thập số liệu được thiết kế theo hướng phi tập trung nhằm tránh khả năng bị can thiệp. BLS sử dụng cùng quy trình đã được kiểm chứng, minh bạch và đáng tin cậy để đưa ra các ước tính hàng tháng. Mỗi tháng, BLS đều điều chỉnh lại ước tính việc làm của hai tháng trước đó để phản ánh các thông tin đến chậm nhưng chính xác hơn”, tuyên bố viết.

Tuyên bố cũng nhấn mạnh: “BLS vận hành như cơ quan thống kê liên bang và được đảm bảo tính tự chủ để đảm bảo các dữ liệu công bố là chính xác nhất có thể”.

Việc BLS điều chỉnh lại số liệu tháng 5 và 6 - qua đó cắt giảm đáng kể các ước tính về tăng trưởng việc làm - là một phần trong quy trình thường xuyên cập nhật dữ liệu khi có thêm thông tin chính xác hơn.

Tuy nhiên, động thái thay người đứng đầu BLS ngay sau báo cáo tháng 7 khiến nhiều nhà lập pháp và chuyên gia lo ngại đây không còn là vấn đề kỹ thuật, mà là tiền lệ ảnh hưởng đến tính độc lập của các cơ quan thống kê trong tương lai.

Đảng Cộng hòa cũng lo ngại

Trả lời NBC News, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Cynthia Lummis cho rằng nếu dữ liệu không đáng tin, người dân nên được biết, nhưng việc sa thải người đứng đầu cơ quan trước khi xác minh độ chính xác của số liệu là hành động “có phần bốc đồng”.

“Nếu tổng thống sa thải người làm thống kê chỉ vì không thích số liệu dù nó chính xác, đây sẽ là vấn đề. Người làm thống kê không có lỗi khi con số họ đưa ra chính xác nhưng không hợp ý tổng thống”, bà Lummis nói.

Tổng thống Donald Trump chỉ vào một tài liệu trong khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome H. Powell kiểm tra số liệu vào ngày 24/7. Ảnh: Reuters.

Thượng nghị sĩ Thom Tillis của đang Cộng hòa cũng chỉ trích quyết định của Tổng thống Trump, cho rằng: “Nếu bà ấy bị sa thải chỉ vì tổng thống hoặc người nào đó không thích những con số trong báo cáo, thì họ nên trưởng thành hơn”.

Ông Tillis vốn đã có căng thẳng với ông Trump từ trước khi lên tiếng phản đối “Dự luật To Đẹp” của tổng thống. Ông khẳng định sẽ không tái tranh cử trong nhiệm kỳ tới.

Nhiều thượng nghị sĩ khác cũng bày tỏ quan ngại về ảnh hưởng của quyết định sa thải này đối với uy tín dữ liệu thống kê quốc gia và lòng tin của người dân. Thượng nghị sĩ Rand Paul của đảng Cộng hòa cho rằng quyết định sa thải có thể làm xói mòn sự tin cậy vào các con số.

“Khi người làm thống kê bị sa thải, việc đưa ra đánh giá hay nhận định sẽ trở nên khó khăn hơn”, ông Paul trả lời NBC News. “Ta không thể khiến con số khác đi hoặc tốt lên thông qua việc sa thải người làm thống kê”.

Tương tự, Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski của đảng Cộng hòa bày tỏ sự thiếu tin tưởng vào dữ liệu sau vụ việc: “Tôi không thể tin vào số liệu việc làm và đây chính là mấu chốt của vấn đề. Khi bạn sa thải người làm công việc này, niềm tin ấy càng bị tổn hại”.

Bên cạnh những chỉ trích từ cả hai đảng, một số tiếng nói trong chính quyền Mỹ lại bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định của ông Trump. Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett cho rằng việc thay thế lãnh đạo Cục Thống kê Lao động là cần thiết để chấm dứt “một mô thức thiên lệch đảng phái” trong cách thống kê việc làm thời gian qua.

Trả lời Fox News, ông Hassett nhấn mạnh các điều chỉnh dữ liệu trong năm 2024 đã làm sai lệch bức tranh thị trường lao động, đặc biệt là đợt điều chỉnh tháng 8/2024, sau khi ông Biden rút khỏi cuộc đua tổng thống, làm giảm hơn 800.000 việc làm so với con số ban đầu.

Theo ông Hassett, BLS đã thiếu minh bạch khi không đưa ra giải thích đầy đủ về những điều chỉnh này. Ông lập luận rằng cơ quan này cần “một cái nhìn mới” để khôi phục độ tin cậy và hiện đại hóa quy trình thống kê, vốn có vai trò nền tảng trong việc hoạch định chính sách và ra quyết định của toàn nền kinh tế. Dù thừa nhận bà Erika McEntarfer là người có năng lực, ông cho rằng đã đến lúc cần một lãnh đạo mới để “sửa lại từ gốc”.

Tác giả: Lạc Chi

Nguồn tin: znews.vn