Theo Báo cáo Bất bình đẳng Thế giới năm 2026 do Tổ chức nghiên cứu về Bất bình đẳng Thế giới liên kết với Trường Kinh tế Paris công bố, 10% dân số giàu nhất thế giới hiện sở hữu tới ba phần tư tổng tài sản cá nhân.

Về thu nhập cũng không có nhiều khác biệt, khi 50% người kiếm được nhiều tiền nhất đút túi hơn 90% tổng thu nhập, trong khi 50% dân số nghèo nhất thế giới chỉ nhận chưa đến 10% tổng thu nhập trên toàn cầu.

Báo cáo lưu ý ấn bản năm 2026 ra đời vào thời điểm rất quan trọng. Trên toàn thế giới, mức sống của nhiều người đang trì trệ, trong khi tài sản và quyền lực ngày càng tập trung vào tầng lớp thượng lưu.

Đồ họa: Al Jazeera. Việt hóa: Trí Ân.

Sự khác biệt giữa bất bình đẳng về tài sản và thu nhập

Mức độ giàu có (tài sản sở hữu) và thu nhập không phải lúc nào cũng song hành, khi những người giàu nhất chưa chắc đã là người có thu nhập cao nhất.

Mức độ giàu có được tính bằng tổng giá trị tài sản của một cá nhân - như tiền tiết kiệm, đầu tư hoặc bất động sản - sau khi trừ hết nợ.

Năm 2025, 10% dân số giàu nhất thế giới sở hữu 75% tổng tài sản toàn cầu, 40% dân số trung lưu nắm giữ 23%, và 50% dân số nghèo nhất chỉ kiểm soát 2%.

Kể từ những năm 1990, tài sản của tỷ phú và cá nhân nắm giữ trên 100 triệu USD tài sản đã tăng khoảng 8% mỗi năm, gần gấp đôi tốc độ tăng của 50% dân số nghèo nhất thế giới.

0,001% người giàu nhất thế giới - dưới 60.000 cá nhân - hiện kiểm soát lượng tài sản gấp 3 lần so với 50% dân số thế giới. Tỷ lệ tài sản của họ tăng từ gần 4% năm 1995 lên hơn 6% hiện nay.

Nhóm nghèo nhất thế giới cũng chứng kiến nhiều bước tiến nhỏ, song những tiến bộ này bị lu mờ khi tầng lớp thượng lưu có thể tích lũy tài sản một cách chóng mặt. Tình trạng này dẫn tới một thế giới nơi thiểu số nắm giữ quyền lực tài chính vượt trội, trong khi hàng tỷ người vẫn đang vật lộn với cơm áo gạo tiền mỗi ngày.

Trong khi đó, thu nhập được đo lường bằng thu nhập trước thuế, sau khi tính đến khoản tiền gửi quỹ hưu trí và bảo hiểm thất nghiệp.

Năm 2025, 10% người giàu nhất thế giới mang về 53% tổng thu nhập toàn cầu, 40% người thu nhập trung bình nhận 38%, và 50% người nghèo nhất chỉ kiếm được 8%.

Ví dụ, nếu thế giới có 10 người và tổng thu nhập toàn cầu là 100 USD, người giàu nhất nhận 53 USD, 4 người tiếp theo kiếm chung 38 USD, và 5 người còn lại chia nhau 8 USD.

Phân bổ của cải và thu nhập theo khu vực

Mỗi nơi trên thế giới chứng kiến bất bình đẳng về thu nhập và tài sản theo cách khác nhau. Nơi sinh của một cá nhân vẫn là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định mức thu nhập và của cải tích lũy. Tuy nhiên, khu vực nào cũng có quốc gia giàu và nghèo, và số liệu trong báo cáo được chia trung bình.

Đồ họa: Al Jazeera. Việt hóa: Trí Ân.

Năm 2025, tài sản bình quân của người dân ở Bắc Mỹ và châu Đại Dương đạt 338% so với mức trung bình toàn cầu, biến khu vực này là nơi giàu nhất thế giới. Tỷ lệ thu nhập đạt 290% so với mức trung bình toàn cầu cũng cao nhất thế giới.

Châu Âu và Đông Á đứng sau, vẫn duy trì trên mức trung bình toàn cầu. Trong khi đó, phần lớn khu vực châu Phi cận Sahara, Nam Á, Mỹ Latin và Trung Đông thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu.

Quy mô chênh lệch giàu nghèo và thu nhập ở mỗi quốc gia cũng không giống nhau. Trong khi một số nước phân bổ khá cân bằng, một số khác lại cho thấy của cải tập trung hẳn về thiểu số.

Quốc gia nào bất bình đẳng về thu nhập lớn nhất?

Nam Phi có mức bất bình đẳng thu nhập cao nhất thế giới. 10% người giàu nhất kiếm 66% tổng thu nhập, trong khi 50% người nghèo nhất chỉ nhận 6%. Các quốc gia Mỹ Latin như Brazil, Mexico, Chile và Colombia có xu hướng tương tự, trong đó 10% người giàu nhất nhận gần 60% tổng thu nhập.

Châu Âu có bức tranh cân bằng hơn. Ở Thụy Điển và Na Uy, 50% người có thu nhập thấp nhất kiếm khoảng 25%, trong khi 10% người giàu nhất nhận chưa đến 30%.

Nhiều nền kinh tế phát triển - như Australia, Canada, Đức, Nhật Bản và Vương quốc Anh - nằm ở giữa. 10% người giàu nhất kiếm khoảng 33-47% tổng thu nhập, trong khi 50% người nghèo nhất chiếm 16-21%.

Phân bổ tại châu Á khá rời rạc. Trong khi Bangladesh và Trung Quốc có cấu trúc cân bằng hơn, Ấn Độ, Thái Lan và Thổ Nhĩ Kỳ nghiêng về nhóm giàu nhất - với 10% người giàu nhất kiếm được hơn 50% tổng thu nhập.

Quốc gia nào bất bình đẳng giàu nghèo lớn nhất?

Nam Phi một lần nữa đứng đầu danh sách. 10% người giàu nhất kiểm soát 85% tổng tài sản cá nhân, để lại 50% người nghèo nhất có số nợ vượt quá tài sản tới -3%.

Nga, Mexico, Brazil và Colombia cũng có mô hình tương tự, với người giàu nhất chiếm trên 70%, trong khi người nghèo nhất chỉ nắm khoảng 2-3% tổng tài sản.

Các quốc gia châu Âu như Italy, Đan Mạch, Na Uy và Hà Lan tương đối cân bằng. 40% dân số trung lưu chiếm khoảng 45%, và 50% dân số nghèo nhất chiếm tỷ lệ lớn hơn một chút, mặc dù 10% người giàu nhất vẫn chiếm ưu thế. Tuy nhiên, 50% dân số nghèo nhất của Thụy Điển và Ba Lan lại mắc nợ.

Ngay cả các quốc gia giàu có như Mỹ, Anh, Australia và Nhật Bản cũng không hề bình đẳng. 10% người giàu nhất nắm hơn 50% tổng tài sản, trong khi nửa dưới chỉ còn lại 1-5%.

Các nền kinh tế mới nổi ở châu Á - gồm Trung Quốc, Ấn Độ và Thái Lan - cũng chứng kiến bất bình đẳng rõ rệt, với 10% người giàu nhất kiểm soát khoảng 65-68% tổng tài sản.

Tác giả: Trí Ân

Nguồn tin: znews.vn