Trên đây là ý kiến của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tại Hội nghị tổng kết năm học 2016-2017, triển khai nhiệm vụ năm học 2017- 2018, do Bộ GD&ĐT tổ chức sáng nay 21/8.

PTT Vũ Đức Đam tại Hội nghị (ảnh: Đình Tuệ)

Nhiều nỗ lực đáng trân trọng

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, hiện chúng ta còn nhiều vùng còn khó khăn, lũ lụt thời gian vừa qua là một thí dụ. Điều đáng xúc động là trong đó, có rất nhiều tấm gương thầy cô tốt, rất đáng trân trọng.

Đánh giá những mặt tích cực của ngành giáo dục trong thời gian qua, Phó Thủ tướng cho hay, chúng ta đã hoàn thành phổ cập tiểu học và THCS, phấn đấu tiến tới phổ cập THPT. Chúng ta cũng đã phổ cập cho trẻ 5 tuổi nhưng đối tượng dưới 5 tuổi còn khó khăn.

Bên cạnh đó, sau nhiều lần bàn, Nghị quyết Trung ương ra những công việc rất cụ thể, chúng ta đã xây dựng được chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Kì thi THPT vừa qua đã đổi mới rất mạnh mẽ, kết hợp với tuyển sinh, cơ bản là tốt; Việc tự chủ đại học đang có số trường tăng lên; Quản lý nhà nước của Bộ và của ngành có tiến bộ, bỏ bớt những hoạt động không cần thiết, gỡ dần những bất cập sau nhiều năm dồn lại.

Nói về việc đổi mới, Phó Thủ tướng chia sẻ: “Khi tôi theo dõi trên các phương tiện thông tin đại chúng, các diễn đàn và khi tiếp xúc với nhân dân, rõ ràng ý thức yêu cầu về mục tiêu đổi mới trong toàn xã hội là sâu sát hơn nữa đi. Cái này hỏi ai ở bên ngoài, từ người bán hàng nhỏ lẻ, đến kĩ sư bác sĩ, đều nói về điều này rất hào hứng và ý thức được về hướng đổi mới”.

Còn những văn bản cứng nhắc

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế của ngành, đó là: quản lý nhà nước, quản trị đại học, các trường phổ thông, mầm non còn nhiều hạn chế, vẫn còn những văn bản cứng nhắc, mang tính chất đồng loạt mà không tính đến điều kiện triển khai thực tế, cầm tay chỉ việc và không còn phù hợp, vẫn còn nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn mang yếu tố thành tích mà chưa vì học sinh.

Bên cạnh đó, việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông còn chậm, từ hoàn thành dự án đến kiện toàn bộ máy và hơn cả là tinh thần đổi mới đã được bàn nhưng chậm thấm xuống đến các sở, các trường, đến từng giáo viên;

Chưa chú ý đến toàn diện dạy người dẫn tới vẫn còn bạo lực học đường, tệ nạn trong học sinh; hiện tượng thừa giáo viên cục bộ ở một số địa phương chưa có phương án giải quyết triệt để; giáo dục cho người lớn, giáo dục thường xuyên, học tập suốt đời chưa được quan tâm đúng mức.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: "Vẫn còn không ít hoạt động ở các kì thi, các quy chuẩn, tiêu chuẩn còn thể hiện bệnh thành tích"... (ảnh: Q. Quyên)

Phó Thủ tướng Đam cho rằng, việc quản trị nhà nước ở các cấp học còn nhiều quy định cứng nhắc, cầm tay chỉ việc và không còn phù hợp. Chẳng hạn đại học đã có quy định tự chủ và được khuyến khích cấp học bổng cho con em nghèo nhưng vẫn còn quy định phải cấp học bổng cho học sinh giỏi ở mức 8% tính từ trên xuống dưới. Điều này, đáng ra phải nhạy bén hơn để tháo ra cho anh em... Vẫn còn không ít hoạt động ở các kì thi, các quy chuẩn, tiêu chuẩn còn thể hiện bệnh thành tích...

"Chúng ta đã bước đầu làm chương trình và SGK nhưng nhận thức còn hạn chế, triển khai chậm, từ khâu lo dự án đến kiện toàn hệ thống bộ máy chuẩn bị, đặc biệt chậm thấm xuống bên dưới.

Mấy năm gần đây, chúng ta đã ra rất nhiều chương trình cụ thể như chào cờ thế nào, sinh hoạt đầu giờ, chào cờ... chúng tôi rất hoan nghênh. Nhưng khi đi thực tế một số nơi, có nhiều nơi trường xây rất to nhưng mạng nhện đầy, cỏ mọc đầy, còn nhiều tiêu cực, tệ nạn trong học sinh...”, Phó Thủ tướng nói.

Cần “thấm” tinh thần đổi mới

Trước thực trạng trên, Phó Thủ tướng chỉ ra những vấn đề ngành Giáo dục cần tập trung triển khai trong thời gian tới. Trước hết, tất cả các bậc học, nhất là bậc học tiểu học cần quan tâm đến dạy người toàn diện.

Theo Phó Thủ tướng, việc này những năm qua đã làm rồi nhưng phải làm mạnh mẽ, thực chất hơn nữa. Ngành Giáo dục cần kết hợp với các tổ chức Đoàn, Đội để làm cho thiết thực, làm sao để dạy cho học sinh những vấn đề về luân thường đạo lý làm người, để trở thành những con người nhân văn, có tấm lòng, biết yêu bố mẹ, thầy cô, bạn bè, biết yêu lao động. Từ đó, mới có thể trở thành những công dân toàn cầu.

Phó Thủ tướng đề nghị, Bộ cần rà soát hết để bãi bỏ những quy định cứng nhắc, những chỉ đạo có tính chất cầm tay chỉ việc, các loại quy chuẩn hình thức áp từ trên xuống. Quan điểm là không bỏ hết phong trào thi đua nhưng phải thiết thực.

Về tự chủ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chỉ đạo, ngành Giáo dục cần tăng cường tự chủ đại học theo đúng nghĩa, tự chủ không chỉ trong mối quan hệ giữa Bộ với trường mà tự chủ đến từng bộ môn, từng giáo viên. Trong đó, mạnh dạn bãi bỏ những quy định cứng nhắc gây khó khăn cho quá trình tự chủ và đi đầu trong việc xóa bỏ cơ quan chủ quản ở ngay chính những trường mà Bộ đang quản lý.

Đối với phổ thông, Bộ cần nhanh chóng hoàn thiện nghị định về tự chủ để phát huy dân chủ trong cơ sở giáo dục phổ thông.

Trước ý kiến của một số địa phương về việc xin lùi thời gian thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, Phó Thủ tướng cho rằng, Nghị quyết của Quốc hội đã ban hành từ lâu, các địa phương đều đã có thời gian chuẩn bị vì thế cần khẩn trương, tích cực hơn nữa.

Phó Thủ tướng đề nghị, Bộ cần rà soát hết để bãi bỏ những quy định cứng nhắc, những chỉ đạo có tính chất cầm tay chỉ việc.

“Đổi mới là làm một lần để áp dụng cho nhiều năm vì vậy chất lượng là trên hết. Trong quá trình chuẩn bị, nếu thấy chưa đảm bảo về chất lượng, Bộ GD&ĐT có thể đề nghị với Chính phủ, Quốc hội để xin lùi thời điểm thực hiện nhưng quan trọng nhất là phải đưa được tinh thần đổi mới vào ngay từ bây giờ. Khi tinh thần đổi mới thấm đến từng giáo viên, họ sẽ có ý thức để tự đổi mới. Một thầy giáo có biết bao thế hệ học trò, vì vậy, nếu thầy giáo tốt sẽ có những thế hệ học sinh tốt và ngược lại ” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tập trung khâu ra đề tốt hơn

Trước thực trạng ngành Sư phạm thừa thiếu cục bộ, khó khăn trong tuyển sinh, giảm uy tín với xã hội, Phó Thủ tướng cho rằng, đổi mới sư phạm cần từ gốc rễ, giữa Bộ và địa phương cần có sự bắt tay, trao đổi để thực hiện.

Dự báo về số lượng giáo viên Bộ phải nắm được để điều tiết, Bộ cũng cần ra những văn bản để đảm bảo các điều kiện chất lượng đội ngũ. Đặc biệt, Bộ GD&ĐT phải bàn với Bộ Nội vụ để thống nhất chỉ đạo về biên chế giáo viên. Việc đặt hàng đào tạo bồi dưỡng chuyển đổi giáo viên đã nói từ nhiều năm nay rồi nhưng đến nay vẫn chưa được làm đến nơi đến chốn.

Theo đánh giá của Phó Thủ tướng, kỳ thi THPT quốc gia đã nhẹ đi rồi nhưng cần tiếp tục có những đổi mới hơn nữa, tập trung vào khâu ra đề cho tốt hơn.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng đề nghị ngành Giáo dục bàn bạc, xem xét lại thời gian nghỉ hè của học sinh hiện nay: “Việc khai giảng hiện nay đã bớt nhiêu khê nhưng thời gian nghỉ hè ở Việt Nam từ xưa đến nay liệu có còn phù hợp không? Mặt nào được, mặt nào không được? Mặt không được là ở đô thị, thời gian nghỉ hè dài quá nên nhiều bố mẹ trẻ rất khó khăn. Nhiều nơi đã tựu trường sớm. Vì vậy trong năm tới, theo tôi, Bộ GD&ĐT cần bàn ráo riết điều này”.

Cuối cùng, Phó Thủ tướng lưu ý, ngành Giáo dục cần quan tâm hơn nữa tới giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp, trong đó chủ động phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức xã hội để xây dựng xã hội học tập.

Tác giả: Mỹ Hà

Nguồn tin: Báo Dân trí