Trong phiên họp của Quốc hội (QH) ngày 27-10, ông Nguyễn Thiện Nhân - Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ TP HCM, đại biểu Quốc hội (TP HCM) - bày tỏ đồng tình cao với báo cáo của Chính phủ về tình hình kinh tế-xã hội đất nước. Theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, những thành tựu cơ bản đã đạt được sẽ tạo tiền đề rất quan trọng cho năm 2019-2020. "Tuy nhiên, chúng tôi cũng đồng tình với phát biểu của Tổng Bí thư khi nhậm chức rằng chúng ta không chủ quan. Chúng ta vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề thách thức" - Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nói.

Có thể tăng năng suất nhanh hơn

Bí thư Thành uỷ TP HCM quan tâm đặc biệt đến vấn đề năng suất lao động của Việt Nam. Ông nêu năng suất lao động của ta năm 2017 là 4.019 USD, trong khi Thái Lan là 11.633 USD, tức thấp hơn Thái Lan 3 lần. Bên cạnh đó, năng suất lao động của Malaysia gấp chúng ta 5 lần, Hàn Quốc14 lần, Nhật Bản 18 lần và Singapore 25 lần.

"Có ý kiến cho rằng sau hơn 40 năm đổi mới mà năng suất lao động Việt Nam bằng 34% của Thái Lan là quá thấp, phải xem lại sự chỉ đạo của Chính phủ triển khai ở các địa phương. Theo tôi, có sự bức xúc về năng suất lao động thấp để phát huy sáng tạo, tìm cách khắc phục là đúng đắn. Nhưng, bức xúc mà chưa đầy đủ cơ sở thì làm xã hội bức xúc thêm, cũng có thể bị thế lực thù địch lợi dụng để đưa ra những phát biểu bất lợi cho chế độ" - ĐB Nguyễn Thiện Nhân lưu ý.

Bí thư Thành uỷ TP HCM Nguyễn Thiện Nhân quan tâm đặc biệt đến vấn đề năng suất lao động - Ảnh: Quang Khánh

Minh hoạ thêm cho nhận định trên, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân dẫn chứng năm năm 1975, năng suất lao động của Thái Lan gấp Việt Nam 5 lần, nhưng đến năm 2008 còn gấp 4 lần, 2017 còn 3 lần. Năng suất lao động của Malaysia năm 1975 gấp chúng ta 10 lần, 2008 gấp 7 lần và 2017 gấp 5 lần. Năng suất lao động Nhật Bản năm 1975 gấp Việt Nam 50 lần, năm 2008 gấp 30 lần và năm 2017 còn 18 lần.

"Như vậy, chúng ta liên tục thu hẹp khoảng cách năng suất so với một số nước trong hoàn cảnh họ cũng tăng năng suất. Tuy nhiên, nếu hỏi rằng chúng ta có thể tăng năng suất lao động nhanh hơn được không thì trả lời là có thể tăng nhanh hơn. Song, không thể nhanh đến mức không phù hợp với điều kiện của nền kinh tế và quy luật kinh tế" - Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nhận định.

ĐB Nguyễn Thiện Nhân chỉ rõ 2 thước đo năng suất lao động, là năng suất lao động kỹ thuật và năng suất lao động kinh tế.

Trong đó, năng suất lao động kỹ thuật đo bằng giá trị hiện vật, bằng sản phẩm do một người lao động tạo ra trong một giờ. Yếu tố quyết định của năng suất lao động kỹ thuật là trình độ công nghệ của thiết bị và khả năng của người lao động sử dụng thiết bị. "Ví dụ, trong ngành dệt, nếu sản xuất với các khung dệt gỗ thì phải di chuyển thoi bằng tay, năng suất rất thấp; còn nếu sử dụng máy dệt hiện đại, di chuyển sợi bằng thổi khí thì năng suất có thể tăng gấp 3-10 lần. Samsung không tuyển công nhân có bằng công nhân kỹ thuật, họ tuyển công nhân tốt nghiệp khoá huấn luyện 4-5 tháng nên hoàn thành tốt nhiệm vụ, năng suất rất cao, sử dụng tốt máy móc hiện đại của họ" - ông Nguyễn Thiện Nhân dẫn chứng.

Về năng suất kinh tế, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân cho hay năng suất này đo bằng giá trị gia tăng một người lao động tạo ra. Nó được tính bằng năng suất kỹ thuật nhân với giá bán một sản phẩm trừ đi chi phí làm ra sản phẩm, không kể chi phí lao động. Theo ông, năng suất lao động kinh tế phụ thuộc yếu tố thị trường như giá bán, chi phí. Trong đó, giá bán phụ thuộc quan hệ cung cầu, chất lượng hàng hóa...

"Như vậy, yếu tố năng suất lao động kỹ thuật cao không tự nó đảm bảo năng suất lao động kinh tế cao. Chẳng hạn, hai nhà máy may có dây chuyền công nghệ, năng suất lao động kỹ thuật giống hệt nhau, nhưng một nhà máy chỉ làm gia công và giao sản phẩm cho chủ, còn một nhà máy có khâu thiết kế, quảng bá thương hiệu và tổ chức tiêu thụ, thì năng suất kinh tế hoàn toàn khác nhau" - Bí thư Nguyễn Thiện Nhân giải thích.

8 nhóm giải pháp

Từ những phân tích trên, ĐB Nguyễn Thiện Nhân cho rằng để xử lý bài toán năng suất ở Việt Nam, cần quan tâm đến 8 nhóm yếu tố chi phối năng suất lao động.

Một là, nâng cao trình độ công nghệ của sản xuất. Trong đó, có một xu hướng tương quan rất quan trọng là năng suất lao động tỉ lệ thuận trực tiếp với vốn của xã hội trên người lao động. Nói cách khác, đầu tư xã hội trên một người lao động bao nhiêu thì năng suất lao động cũng tương thích bấy nhiêu.

Bí thư Nguyễn Thiện Nhân ví dụ ở Việt Nam, năm 2017, năng suất 4.100 USD, đầu tư cho một người lao động là 1.384 USD. Trong khi đó, Thái Lan, đầu tư gấp 2 lần Việt Nam và năng suất gấp gần 3 lần. Hàn Quốc đầu tư gấp 12 lần Việt Nam, năng suất gấp 14 lần. Nhật Bản đầu tư gấp 13 lần, năng suất gấp 18 lần. "Ở đây, cần đặt vấn đề muốn tăng năng suất lao động phải tăng đầu tư. Nhưng, đầu tư vào đâu? Đầu tư để tăng công nghệ thì tăng vốn sẽ đem lại hiệu quả. Như vậy, nếu chúng ta muốn năng suất lao động bằng Thái Lan thì dự báo cần 5-7 năm nữa, muốn bằng Malaysia thì cần 5-10 năm. Như thế, để thấy rằng chúng ta không thể nóng vội bởi đầu tư của chúng ta thấp, nguyên nhân do GDP thấp trong hàng chục năm so với các nước ASEAN" - ĐB Nguyễn Thiện Nhân nói.

Thứ hai, theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, cần xác định mô hình sản xuất phù hợp. Cơ chế kinh tế bao cấp, sản xuất theo tập trung không đem lại hiệu quả cao, phải chuyển sang cơ chế thị trường. Nhưng, với riêng nông nghiệp, hộ sản xuất cá thể vẫn còn chiếm đa số, không cho phép năng suất kinh tế cao, do đó phải chuyển sang mô hình tập thể, hợp tác xã.

Thứ ba, phải đồng độ 3 khâu sản xuất, bao gồm thiết kế sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và xây dựng thương hiệu.

Thứ tư, thị trường tín dụng phải đủ mạnh, phù hợp cho các loại hình doanh nghiệp để phục vụ nhu cầu tăng vốn.

Thứ năm, quan tâm đến thị trường sản phẩm cả trong nước và nước ngoài, đặc biệt chú trọng kích cầu trong nước.

Thứ sáu, cần nâng cao trình độ người lao động.

Thứ bảy, Bí thư Thành ủy TP HCM cho rằng cần đầu tư cho nghiên cứu khoa học một cách xứng đáng. Ông tiếp tục nêu dẫn chứng chi khoa học công nghệ năm 2012 của Việt Nam chỉ 3 USD/người, thua Thái Lan 7 lần, thua Malaysia 29 lần và Singapore 43 lần.

Cuối cùng, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, công khai, minh bạch, nghe dân, vì dân. "Nếu chính quyền minh bạch thì sẽ giúp doanh nghiệp quyết định đầu tư nhanh hơn, hiệu quả hơn và GDP có thể tăng thêm 0,5%-1,5 %" - Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nói.

Tác giả: Hoài Dương

Nguồn tin: Báo Người lao động