Vừa qua, Báo TNMT nhận được đơn thư của người dân thôn Long Châu, xã Phù Hóa, huyện Quảng Trạch phản ánh về tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Gianh diễn ra tại đây. Theo phản ánh của người dân tình trạng khai thác cát trái phép đã diễn ra nhiều năm nay, tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thể xử lý dứt điểm, đặc biệt thời gian giáp và sau Tết Nguyên Đán, tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra nhiều hơn.

Thuyền hút cát trái phép trên sông Gianh tại thôn Long Châu, xã Phù Hóa

Ông Hoàng Thanh Trực, thôn Long Châu, xã Phù Hóa bức xúc: “Tình trạng khai thác cát trái phép đã diễn ra nhiều năm nay, thời gian gần đây nó còn diễn ra mạnh hơn. Khai thác cát diễn ra cả ngày, cả đêm, tiếng máy nổ ầm ầm. Những đò này có khi hút cát ngay cảnh bờ sông, nhiều lần người dân chúng tôi đã làm đơn, kiến nghị tại các cuộc họp nhưng đến nay nó vẫn thế. Khu vực này là địa điểm mà người dân trong thôn và trong xã thường cào chắt chắt (khai thác hến - PV) nhưng bây giờ thì chịu, do việc khai thác cát đã tạo thành các hố sâu không thể cào được. Tình trạng sạt lở mấy năm nay cũng diễn ra rất mạnh, càng ngày đất càng sạt xuống sông mà gia đình tôi lại nhà nằm cuối xóm, giờ người dân không biết kêu ai nữa”.

“Cát tặc” lộng hành khiến cho bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng

Có mặt tại thôn Long Châu, xã Phù Hóa 8h sáng ngày 23/2, chúng tôi chứng kiến cảnh có hàng chục lượt thuyền đi từ trên xã Cảnh Hóa xuống đây để khai thác cát. Mỗi lần như vậy có ít nhất 3 thuyền hút cát, khoảng 30 phút cấm vòi xuống sông Gianh những thuyền này lại chạy ngược về và các thuyền khác lại có mặt. Khu vực “cát tặc” hoành hành nước sông Gianh đục ngàu, chỉ cách Cảng nhà máy xi măng Clinke Văn Hóa chừng 50m, cách thôn Long Châu, xã Phù Hóa khoảng 100m. Điều đáng nói dù thấy có sự xuất hiện của chúng tôi nhưng những thuyền này vẫn vô tư thả vòi hút cát, đến khoảng từ 12-13h thì số thuyền hút cát thành nhóm 6 thuyền một lúc về đây cấm vòi hì hục hút cát mà không gặp bất cứ trở ngại nào.

“Cát tặc” lộng hành khiến cho bờ sông bị sạt lở nghiêm trọng

Ông Cao Văn Thục, Bí thư chi bộ thôn Long Châu, xã Phù Hóa, cho biết: “Ở đây là 9-10 năm rồi chứ không phải một năm nữa, nói là bãi cát nhưng thực tế là cát liền với làng, nếu mất bãi cát này thì làng này cũng mất. Bãi cát này cả xã Phù Hóa hưởng lợi chứ không chỉ riêng làng này, bãi cát có rất nhiều chắt chắt nhưng bây giờ thì không có nữa rồi, do họ hút cát tạo thành các hố sâu nên dân không thể cào được chắt chắt, trong khi đó làng lại không có ruộng sản xuất.

Nhiều lần trong các cuộc họp, tổng kết mình đều có kiến nghị nhưng cũng không giải quyết được gì, riêng thôn là chịu, còn xã thì họ vẫn có thể phạt được, tạm giữ được nhưng xã nói đưa người ra nếu chết người họ đi tù thì họ không làm nên lại đổ lên trên, huyện thì nói cái ni là việc của xã, tình trạng cứ kéo dài mãi. Trước đây, có 2 dãi tre nhưng bây giờ khoảng 50 mét đất cả hàng dứa và tre đã bị sạt hết rồi, cây phi lao cũng sụt hết rồi. Không có cây nữa thì cũng chỉ vài đợt lũ lụt nữa là trôi hết, nước vào tận nhà dân. Giờ mong sao có biện pháp để giải quyết dứt điểm vấn đề này”.

Dù biết có sự xuất hiện của chúng tôi nhưng “cát tặc” vẫn ngang nhiên thả vòi hút cát ngay sát bờ

Xã Phù Hóa bao quanh là sông nước, chỉ cần có mưa lớn khoảng 2 giờ thì tình trạng ngập lụt và chia cắt, cô lập có thể xảy ra. Hoạt động khai thác cát trái phép này đã gây nên tình trạng sạt lở nghiêm trọng cho bờ sông Gianh. Trong lúc đó, người dân ở đây không có đất trồng lúa nên cuộc sống chủ yếu dựa vào việc khai thác hến và đi làm ăn xa. Tuy nhiên, từ khi tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra thì hầu hết người dân đã không thể khai thác hến được nữa.

Người dân ở đây cũng cho biết mỗi năm có hàng chục mét đất bị sạt, trôi xuống sông. Do vậy, người dân hết sức lo lắng nếu việc khai thác cát trái phép cứ diễn ra thì không chỉ mất công việc cào hến mà nay mai còn mất cả nhà ở.

Tình trạng khai thác cát trái phép đã diễn ra tại đây nhiều năm nay khiến người dân bức xúc

Trao đổi với PV, ông Hoàng Thanh Hương - Chủ tịch UBND xã Phù Hóa, thừa nhận có tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra trên địa bàn, tình trạng hến bị hạn chế đi do khai thác cát, hiện tượng sạt lở đất là có xảy ra, việc người dân phản ánh là đúng. Ông Hương cũng lý giải do đặc điểm xã Phù Hóa kể cả công an, dân quân không có ai có bằng lái thuyền cả, do đó xã chỉ theo dõi, khi có đối tượng khai thác cát, sản thì điện báo cho tổ liên ngành của huyện. Có nhiều lần họ cũng lên giúp, cũng huy động lực lượng lên đây cũng có một số lần họ bảo là do lực lượng mỏng, thông cảm chấp nhận chứ giờ lực lượng mỏng không lên được.

Người dân lo ngại hoạt động khai thác cát trái phép sẽ ngày càng gây sạt lở

“Phù Hóa diện tích có sông nước bao bọc, do dó cát là tương đối lớn. Trên địa bàn xã không có quy hoạch mỏ cát, không có một bến, bãi nào tập kết cát, sản bán cho các nơi và cũng không có thuyền nào của dân khai thác cát, sản hết. Chính vì lượng cát lớn nên có nhiều đối tượng từ địa phương nào đến khai thác trộm, những đối tượng này thường khai thác vào ban đêm là chủ yếu và những ngày nghỉ. Địa hình Phù Hóa là nơi ráp danh ba huyện, khu vực khai thác cát là nằm ráp danh ba huyện gồm huyện Tuyên Hóa, TX.Ba Đồn và Quảng Trạch. Trong những tháng cuối năm 2017, có một số tàu, thuyền những xã phía trên, cũng không rõ của ai có về khai thác trộm ban đêm. Anh em UBND đã giao cho lực lượng công an, xây dựng kế hoạch, tổ chức tuần tra” - ông Hương cho biết.

Ông Hương cũng khẳng định từ tháng 12/2017 đến nay không có tình trạng khai thác cát nữa. Tuy nhiên, khi chúng tôi cho biết quá trình theo dõi thời gian qua và ngay trước thời điểm làm việc đã ghi lại được những hình ảnh có hoạt động khai thác cát trái phép thì ông Hương mới tỏ ra khá bất ngờ và cho rằng sao không thấy ai báo cáo lên gì cả.

Người dân lo ngại hoạt động khai thác cát trái phép sẽ ngày càng gây sạt lở

Hoạt động khai thác cát trái phép tại thôn Long Châu đã diễn ra nhiều năm nay, người dân cũng đã nhiều lần phản ánh việc cát tặc lộng hành, hút trộm cát làm cho bờ sông sạt lở, ảnh hưởng đến cuộc sống của họ nhưng đến nay vẫn chưa thể xử lý triệt để.

Tác giả: Bình Tĩnh - Trung Thuần

Nguồn tin: Báo Tài nguyên và Môi trường