Khu mộ tập thể những người bị sát hại tại Hòa Luật Nam. Ảnh: MẬU TÌNH

Nằm bên QL1, cách ngã ba Cam Liên khoảng 1 km về phía biển, chứng tích đồn Hòa Luật Nam nay vẫn còn sừng sững với những vọng gác, lỗ châu mai vẫn đen ngòm sau những lùm cây. Cát trắng đã vùi lấp một phần lô cốt.

Hơn nửa thế kỷ trước, đồn Hòa Luật Nam của thực dân Pháp là nỗi kinh hoàng đối với cán bộ hoạt động cách mạng và người dân trong vùng. Đồn án ngữ ở vị trí trọng yếu nên quân địch tập trung lực lượng, hỏa lực rất mạnh và thường xuyên mở những cuộc càn quét cũng như hỗ trợ các đồn khác tổ chức đàn áp. Súng và lưỡi lê của quân địch gây nên bao đau thương, tang tóc. Theo sử liệu, giai đoạn 1947 – 1952, tại đồn Hòa Luật Nam quân Pháp đã giam cầm, tra tấn và giết hại hơn 2.000 người là cán bộ cách mạng và dân thường.

Dưới chân núi cát đồn Hòa Luật Nam bây giờ là khu nghĩa trang với những ngôi mộ tập thể lớn nhỏ. Những bia mộ bạc phếch, vô danh nằm giữa mênh mông đồi cát tạo cảm giác lạnh lẽo, đau đớn nhưng bi hùng. Con đường đi lên khu nghĩa trang đã được chỉnh sửa nhưng vẫn hoang tàn, lạnh lẽo và cát trắng phủ quanh. Thông tin về những hài cốt tại khu nghĩa trang ấy hiện vẫn chưa thể thống kê đầy đủ, chỉ biết rằng nỗi đau của người dân nơi đây đã “tạc hình” vào lô cốt còn sót lại và màu trắng của cát. Vương vất đâu đây một nỗi đau đớn vô hình. Những cụ cao niên trong vùng vẫn còn in đậm ký ức đau thương…

Mới đây, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành quyết định xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh đối với chứng tích tội ác chiến tranh tại thôn Hòa Luật Nam. Rồi đây, khu chứng tích sẽ được tôn tạo, hình thành nên điểm đến tâm linh cho du khách cũng như thân nhân của những linh hồn dưới những ngôi mộ tập thể vô danh.

Tác giả: Huệ Minh - Mậu Tình

Nguồn tin: Báo Thanh niên