Không phải là đầm nước tự nhiên, đầm được hình thành từ năm 1960, sau khi tuyến đê trị thủy tả ngạn sông Đáy được đắp.
Được đưa vào khai thác du lịch từ năm 1998, tuy nhiên, đầm Vân Long không được nhiều người biết đến như Tràng An hay Tam Cốc - Bích Động. Vì vậy, nơi đây vẫn giữ được vẻ đẹp rất hoang sơ và tĩnh lặng.
Đầm có rất nhiều hang động đẹp, nhiều hang được đưa vào khai thác du lịch như hang Cá, hang Rùa… Tuy nhiên, vào mùa mưa, có một số hang không thể tham quan do nước dâng cao.
Được mệnh danh là “vịnh không sóng”, đến Vân Long, du khách có dịp tận hưởng cảm giác êm ái khi cô lái đò nhẹ nhàng đưa chiếc thuyền nhỏ lướt trên mặt nước.
Mặt đầm lúc nào cũng phẳng lặng, như một tấm gương soi khổng lồ.
Rong đuôi chó là loài thủy sinh mọc nhiều nhất trong đầm. Loại rong này rất đắng, không thể làm thức ăn cho cả người lẫn cá, tuy nhiên, lại có tác dụng lọc nước rất tốt, giữ cho nước Vân Long luôn trong vắt.
Vân Long là khu vực có diện tích đa dạng sinh học rất cao. Những dãy núi đá vôi bị cô lập giữa đầm trở thành nơi trú ẩn cho các loại động vật quý hiếm, tránh khỏi bàn tay của con người. Trong đó, không thể không kể đến quần thể voọc quần đùi trắng với số lượng hơn 40 cá thể - lớn nhất Việt Nam hiện nay. Đây là loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao, có tên trong sách đỏ thế giới, trước đó, chỉ được tìm thấy ở vườn quốc gia Cúc Phương.
Bãi lau sậy giữa đầm là nơi làm tổ của nhiều loại chim. Thời điểm thích hợp nhất trong ngày để thăm Vân Long là vào buổi chiều muộn. Lúc này, mặt trời buông trên đầm, tạo nên một cảm giác vừa thơ mộng, vừa bình yên. Vân Long còn có rất nhiều loài động thực vậy quý hiếm khác như tuế lá rộng, mã tiền, kỳ đà hoa… Những ngọn núi đá vôi giữa đầm là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm.
Chiếc thuyền nhỏ trong nắng chiều.
Mặt nước sáng lấp lánh ánh vàng.
Đứng trên triền đê, cả khu đồng ruộng phía bên kia cũng như vừa bước ra từ bức tranh thủy mặc.
Thăm Vân Long vào lúc hoàng hôn, bạn có rất nhiều cơ may gặp các cá thể voọc chuyền tay trên những cành cây hay đu mình trên những mỏm núi đá vôi. Nhưng điều đặc biệt nhất có lẽ chính là cảnh tượng hàng nghìn con cò trắng bay về tìm nơi trú đêm, xao xác cả một vùng trời.
Trước khi chia tay Vân Long, nhớ ghé lại bến thuyền, cảm ơn những cô lái đò hiền lành, và một lần nữa, cảm nhận nét giản dị, chân thành của thiên nhiên và con người vùng mây nước hữu tình.
Tác giả bài viết: Cỏ Biếc
