Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 đi qua Quảng Bình dài 127km với 3 dự án thành phần. Dự án được khởi công ngày 1/1/2023 và dự kiến đến năm 2025 hoàn thành đưa vào khai thác theo chỉ đạo của Chính phủ. Thời gian qua, các cấp, các ngành đã vào cuộc quyết liệt để GPMB cũng như thực hiện các nội dung liên quan nhằm bảo đảm tiến độ dự án. Tuy nhiên, dự án vẫn còn vướng các "nút thắt" cần sớm tháo gỡ.

Giám đốc Ban Quản lý dự án (QLDA) 6, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Trần Hữu Hải-chủ đầu tư 2 dự án thành phần Vũng Áng-Bùng và Bùng-Vạn Ninh-cho biết: Hiện, trên các diện tích mặt bằng đã được bàn giao, các nhà thầu đã triển khai thi công nhiều hạng mục công trình. Số lượng máy móc được huy động rất lớn, tuy vậy, quá trình thi công vẫn còn gặp một số khó khăn do mặt bằng "xôi đỗ", các diện tích mồ mả có chủ và vô chủ chưa di dời được, đất thổ cư chưa có tái định cư, một số điểm vướng diện tích đất rừng chưa giải quyết xong... làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

Nhà thầu Công ty CP Tập đoàn Trường Thịnh đang thi công tuyến chính (gói thầu XL-01, dự án thành phần Vạn Ninh-Cam Lộ), đoạn qua huyện Lệ Thủy.

Thực hiện GPMB, theo báo cáo của Sở GTVT, tính đến 31/3/2023, các địa phương có dự án đi qua đã hoàn thành trích đo hiện trường 126,79/126,79km (đạt 100%). Kiểm đếm tài sản trên đất phạm vi 126,58/126,79km (đạt 99,83%), hiện đang vướng mắc 200m tại xã Phú Thuỷ (Lệ Thuỷ) liên quan đến việc xác định loại đất là đất rừng sản xuất hay đất trồng cây lâu năm với các hộ dân, nên địa phương đang tiếp tục giải quyết. Các địa phương cũng đã ban hành 76 quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ có giá trị 556,944 tỷ đồng, với diện tích 901,92/1.155,7ha (đạt 78,04%) và chiều dài 99,05/126,79km. Chiều dài các đoạn tuyến đã bàn giao cho các Ban QLDA là 91,42/126,79km (đạt 72,1%).

Theo phản ánh của chủ đầu tư và nhà thầu thi công, công tác GPMB của địa phương vẫn còn một số vướng mắc, đó là: Một số nơi, người dân chưa chịu phương án bồi thường, hỗ trợ; có nơi người dân đã nhận bồi thường nhưng vẫn còn một số diện tích cây trồng chưa thu hoạch; vướng nhà dân chưa di dời do chưa có khu tái định cư; vướng các công trình trường học, trường mầm non và trạm y tế. Việc này dẫn đến địa phương chưa thể bàn giao mặt bằng sạch cho các chủ đầu tư, đơn vị thi công.

Đơn cử, tại xã Quảng Sơn (TX. Ba Đồn) có gần 3km đường cao tốc đi qua, ảnh hưởng đến 254 hộ dân. Khi triển khai áp giá đền bù, các hộ dân ở địa phương này chưa chấp nhận khung giá đền bù đất nông nghiệp bị ảnh hưởng do có sự chênh lệch với các địa phương bên cạnh. Qua chỉ đạo giải quyết của tỉnh, TX. Ba Đồn đã rà soát, định giá cụ thể và đến nay các hộ đã chấp nhận với phương án đền bù đất nông nghiệp bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đối với mức hỗ trợ đời sống, chuyển đổi nghề, ổn định sản xuất thì lại chưa thống nhất.

Phó Chủ tịch UBND TX. Ba Đồn Nguyễn Văn Ninh cho biết: Từ sau năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định đưa Quảng Sơn ra khỏi xã hưởng chính sách miền núi. Lúc này, mới bắt đầu so sánh Quảng Sơn và các xã đồng bằng khác, đất canh tác lúa gần nhau, năng suất tương đương nhau, ruộng sát thửa sát bờ nhau. Vì vậy, người dân chưa đồng tình và tính toán giá đền bù chênh lệch 2 xã gần nhau đến 75.000 đồng/m2. Theo chỉ đạo của tỉnh, vừa qua thị xã đã rà soát, định giá cụ thể và đến nay các hộ đã chấp nhận với phương án đền bù đất nông nghiệp bị ảnh hưởng.

"Đối với mức hỗ trợ khác, sau khi thực hiện việc so sánh, đánh giá cụ thể về điều kiện sản xuất, năng suất, sản lượng của xã Quảng Sơn, Quảng Hòa và Quảng Minh trong 3 năm liền thì nhận thấy chi phí đầu tư và thu nhập từ cây lúa, ngô, khoai lang của các xã tương đương nhau. Vì vậy, để bảo đảm công bằng cho người dân bị thu hồi đất tại xã Quảng Sơn ngang bằng với các xã lân cận nhằm bảo đảm ổn định đời sống, đồng thời giải quyết được các nút thắt trong GPMB thực hiện dự án, UBND thị xã đã có văn bản số 650/UBND, ngày 6/4/2023 đề nghị tỉnh quan tâm xem xét, quyết định", ông Nguyễn Văn Ninh chia sẻ.

Cùng với "nút thắt" GPMB, có một "nút thắt" khác cũng cần được kịp thời tháo gỡ, đó là vấn đề vật liệu. Theo chủ đầu tư, 2 "nút thắt" này có mối quan hệ với nhau, trong đó, vướng mắc về mặt bằng đang là rào cản để giải quyết vấn đề vật liệu.

Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam đi qua địa bàn tỉnh sẽ cần khoảng 7,3 triệu m3 đất đắp, 0,5 triệu m3 cát và 2,7 triệu m3 đá xây. Ngoài ra, có khoảng 8,6 triệu m3 lượng đất đá dư thừa cần đổ thải. Theo đánh giá, các mỏ vật liệu xây dựng thông thường đều đáp ứng về trữ lượng, chất lượng để phục vụ các dự án thành phần. Nhưng về khả năng khai thác, cung ứng đối với vật liệu cát theo giấy phép khai thác như hiện nay chưa đáp ứng được tiến độ thi công của các dự án. Hiện tại, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ có ý kiến với UBND các tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành của địa phương phối hợp với chủ đầu tư dự án, các nhà thầu thi công rà soát để nâng công suất các mỏ cát đang khai thác cần sử dụng cho dự án, đáp ứng nhu cầu và tiến độ thi công.

Giám đốc Ban QLDA 6 Trần Hữu Hải: "Chính phủ yêu cầu 30/6/2023 là phải hoàn thành công tác GPMB. Theo thống kê, vốn GPMB sau 30/6 chiếm 68%, như vậy từ nay đến 30/6 chỉ giải ngân 32% thì chắc chắn là không thể hoàn thành công tác GPMB. Vì vậy, đề nghị UBND tỉnh Quảng Bình chỉ đạo các Hội đồng GPMB điều chỉnh kế hoạch giải ngân, đồng thời gắn với tiến độ GPMB".
Về việc chậm GPMB ở một số điểm, vị trí ở các dự án thành phần dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam, tại buổi làm việc với Bộ GTVT mới đây, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đoàn Ngọc Lâm cho biết, nghị quyết của Chính phủ giao địa phương phê duyệt GPMB, xây dựng các khu tái định cư, nhưng theo Luật Đầu tư công thì phải thực hiện duyệt các bước theo trình tự. Nếu làm nhanh cũng phải đến tháng 6/2023 mới duyệt xong, như vậy sẽ không kịp thời gian bàn giao mặt bằng.

Vì vậy, địa phương kiến nghị Bộ GTVT, Ban QLDA 6 với kinh nghiệm đã thực hiện ở các địa phương khác, phối hợp, hướng dẫn để tỉnh thực hiện đúng luật, đúng trình tự. Đồng thời, đề nghị các bộ, ngành Trung ương hỗ trợ địa phương gỡ vướng về thủ tục chuyển đổi đất rừng.

Cũng tại buổi làm việc với 2 tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị để tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ đề nghị: Về chính sách đền bù GPMB do chênh lệch giá đất tại 2 xã liền kề, tỉnh Quảng Bình sớm giải quyết dứt điểm. Vì việc này nằm trong thẩm quyền của tỉnh, cái gì tốt cho người dân thì nên làm, bảo đảm người dân sau khi được đền bù phải có cuộc sống tốt hơn, theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

“Các nhà thầu phải phối hợp với địa phương, tháo gỡ "nút thắt". Chỗ nào là yết hầu, chỗ nào là điểm tắc, cần phải làm trước. Phải ưu tiên các vị trí có thể tổ chức triển khai được. Về vấn đề vật liệu, nhà thầu phải chịu trách nhiệm đền bù GPMB tại các mỏ, bóc lớp phong hóa, làm đường công vụ và xây dựng đơn giá. Hiện nay, bộ đang trình Chính phủ để có sự điều chỉnh lại chính sách, có thể nâng công suất, mở rộng công suất khai thác và rút ngắn thời gian cho phù hợp với tiến độ dự án”, Thứ trưởng Lê Đình Thọ nói.

Rõ ràng, việc giải quyết kịp thời 2 "nút thắt" về GPMB và mỏ vật liệu, cùng với đẩy nhanh tiến độ các khu tái định cư chính là yếu tố quyết định để Quảng Bình hoàn thành mốc bàn giao mặt bằng sạch cho các chủ đầu tư triển khai thi công, bảo đảm tiến độ dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam.

Tác giả: Anh Tuấn

Nguồn tin: Báo Quảng Bình