Thí sinh đi đâu?
Mùa tuyển sinh năm nay, nhiều trường đại học, cao đẳng không thể tuyển đủ chỉ tiêu. Tuy nhiên, Giám đốc Sở GD-ĐT các địa phương có cùng băn khoăn là không hiểu số thí sinh không vào đại học đi đâu khi mà lượng học sinh đăng ký vào học nghề vẫn tiếp tục giảm so với năm trước. Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Quảng Ninh, ông Ngô Văn Hợi cho biết, Sở này có 23 cơ sở đào tạo TCCN với quy mô hơn 7.000 học viên, giảm mạnh so với năm học trước. Đặc biệt, với mục tiêu đặt ra là từ nay đến năm 2020 phải phân luồng 30% học sinh tốt nghiệp THCS vào đào tạo nghề nhưng hiện tỉnh này mới đạt trên 15%.
Ông Phạm Văn Đại, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội cho biết, các trường TCCN của Hà Nội cũng chỉ tuyển được hơn 50% chỉ tiêu được giao, trong đó có tới trên 25% trường không tuyển sinh được. Tương tự, ông Thái Văn Tài, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Đắk Lắk phản ánh việc tuyển sinh TCCN rất kém, hết năm 2015 chỉ đạt 53,2% chỉ tiêu. Số học sinh tốt nghiệp THCS vào học nghề cũng chỉ đạt 18%.
Bà Nguyễn Thị Thanh Hà, Trưởng phòng Giáo dục chuyên nghiệp, Sở GD-ĐT Hải Phòng băn khoăn, đào tạo nghề bậc TCCN chiếm vai trò quan trọng trong đổi mới giáo dục nhưng trong khi chỉ có 40% học sinh tốt nghiệp THPT vào ĐH thì số học sinh còn lại đi đâu khi mà lượng học sinh vào TCCN vẫn giảm. Bà Nguyễn Thị Thanh Hà nhấn mạnh, cần có sự đột phá đổi mới cho giáo dục chuyên nghiệp nếu không tình trạng chết yểu với nhiều trường TCCN sẽ đúng như dự đoán.
Các trường trung cấp chuyên nghiệp phải tự nâng cao năng lực để thu hút học viên
Cử nhân quay ra học nghề
Trong khi học sinh tốt nghiệp THPT không mặn mà với học nghề thì tình trạng cử nhân tốt nghiệp ĐH, CĐ lại quay ra học nghề càng cho thấy sự yếu kém trong phân luồng. Điều này được ông Thái Huy Vinh, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Nghệ An thừa nhận khi phản ánh hiện có tình trạng ùn tắc trong đào tạo, gây lãng phí cho xã hội. Số liệu ông Thái Huy Vinh đưa ra là 24.000 sinh viên tốt nghiệp ĐH, CĐ chưa tìm được việc làm. Trong số đó đã có nhiều cử nhân lại quay ra học nghề.
Để khắc phục tình trạng này, Sở GD-ĐT Nghệ An đã tham mưu UBND tỉnh tăng cường hướng nghiệp, dạy nghề. Tỉnh này có trên 40.000 học sinh tốt nghiệp THCS, hơn 30.000 học sinh vào THPT, hơn 10.000 học sinh đã vào nghề. Để thu hút học sinh vào học nghề, ông Thái Huy Vinh cho biết, đã có sự hợp tác giữa các bên, cam kết việc làm sau đào tạo nghề như xuất khẩu lao động, làm việc tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, làm kinh tế hộ gia đình...
Tương tự, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Vĩnh Phúc Hoàng Văn Bình cho biết, tỉnh này đã thực hiện kiên quyết khâu phân luồng sau THCS với tỷ lệ là 70-30 giữa học tiếp THPT và TCCN. Sở này tổ chức thường xuyên 4 bên giữa đơn vị đào tạo, doanh nghiệp, các quản lý, các đối tác nước ngoài bàn về đào tạo nghề trong giáo dục chuyên nghiệp, tăng cường ký hợp đồng với doanh nghiệp tạo cơ hội thực hành nghề cho hàng nghìn học sinh.
Về phía nhà trường, ông Phạm Quang Vinh, Hiệu trưởng Trung cấp Kinh tế kỹ thuật Bắc Thăng Long cho rằng, giáo dục chuyên nghiệp, giáo dục dạy nghề đang gặp nhiều khó khăn và các trường phải tự chứng minh năng lực với xã hội. “Trường đã tìm hiểu nhu cầu thực tế của thị trường để mở nhiều mã ngành thậm chí chưa có trong danh mục ngành nghề của Bộ, đem lại 1/2 tổng doanh thu cho trường. Trường cũng phát triển đào tạo ngắn hạn từ nhu cầu doanh nghiệp hoặc từ cá nhân học viên”- ông Phạm Quang Vinh cho biết.
“Nếu trường không chứng minh mình đem lại dịch vụ tốt thì không kết nối với doanh nghiệp được. Trường đã phải xây dựng đội ngũ chuyên gia chỉ rõ hạn chế, tồn tại và giải pháp cải thiện với sản phẩm đào tạo phù hợp chi phí và cam kết chất lượng. Trường cũng đã thành công trong việc lôi kéo doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình đào tạo, cung cấp chuyên gia, hỗ trợ cơ sở vật chất, đào tạo ngành nghề mới… để thu hút được học viên vào trường”.
Ông Phạm Đức Khánh, Chủ tịch Hiệp hội các trường CĐ Cộng đồng: Mô hình Cao đẳng cộng đồng sẽ giải quyết nhiều tồn tại
Hiện nay, mô hình CĐ cộng đồng rất phát triển ở các nước tiên tiến. Trong khi đó, xu hướng của quốc tế và khu vực hiện không tồn tại trường trung cấp chuyên nghiệp để dạy nghề như nước ta hiện nay. Tôi cho rằng, đã đến lúc Nhà nước cần quan tâm, chuyển đổi hệ TCCN sang hệ đào tạo cao đẳng 2 năm. Bản thân chương trình, cách dạy và học của các trường TCCN khá tương xứng với cao đẳng cộng đồng. Hơn nữa, việc tốt nghiệp THPT sau 2 năm học tiếp chỉ có bằng tốt nghiệp TCCN là không phù hợp và khiến cho hệ đào tạo này kém sức hút với học sinh. Để thu hút học sinh quan tâm tới học nghề nhưng vẫn có đủ bằng cấp để xin việc sau này thì việc chuyển đổi sang mô hình CĐ cộng đồng sẽ giải quyết được những tồn tại lâu nay. CĐ cộng đồng là mô hình rất hay, vừa phù hợp với dạy nghề, dạy chữ, dạy ngắn hạn… cần nghiên cứu để phát huy, giúp học sinh định hướng nghề từ sớm mà không phải băn khoăn đến bằng cấp.
Ông Hoàng Ngọc Vinh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD-ĐT: Sớm tiếp cận để thuyết phục học sinh học nghề
Thách thức lớn nhất mà hiện các trường trung cấp chuyên nghiệp phải đối mặt chính là sự thiếu lòng tin của người dân vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Bởi thực tế, các trường vẫn còn rất nhiều nguồn tuyển với khoảng 250.000 học sinh tốt nghiệp THCS không học THPT, không đi học nghề và THPT không học ĐH, CĐ. Tuy nhiên, để tận dụng được nguồn này, không còn cách nào khác các trường phải tìm đến các trường THCS, THPT để “làm quen” với học sinh. Bởi các trường phổ thông không thể đủ giáo viên để làm giúp khâu hướng nghiệp. Các trường cũng cần thay đổi cấu trúc chương trình. Các môn chung như giáo dục quốc phòng để sau và dạy trước các môn thực hành, kỹ năng để học sinh có hứng thú học, qua đó giữ chân các em…
Tác giả bài viết: Duy Anh
