Ngư dân xã biển Hải Ninh sau đêm đánh bắt chỉ được mớ cá ít ỏi Ảnh: MINH PHONG

Tận diệt

Chúng tôi ra vùng biển cách bờ khoảng 15 hải lý ở khu vực xã Quảng Đông (huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình), nơi tập trung rất nhiều tàu đánh cá bằng kích điện. Ngư dân Trần Văn Ban cho biết: “Những tàu kích điện này, trước đây dùng bình ắc quy thì hủy hoại môi trường sinh thái ít, nay họ dùng kích điện bằng máy nổ nên không có sinh vật nào sống sót nếu thuyền chạy ngang qua”. Trên khu vực biển này, ít nhất có hơn 30 tàu cá dùng kích điện thường xuyên. Một ngư dân tiết lộ: “Có khi cả chục tàu cá dàn hàng ngang đồng loạt kích điện khi gặp luồng cá lớn, lúc đó không con nào thoát được”.

Tại Hà Tĩnh, ông Nguyễn Sỹ Huyền, Chủ tịch UBND xã Cẩm Nhượng (huyện Cẩm Xuyên), nói: “Ngư dân địa phương đánh bắt được rất ít hải sản so với trước đây, do nhiều tàu thuyền dùng xung kích điện, thậm chí là máy xung điện để đánh bắt cá. Chỉ tính riêng 3 xã Cẩm Nhượng, Cẩm Lĩnh và Cẩm Lộc (huyện Cẩm Xuyên) đã có khoảng 40 tàu dùng xung kích điện cao áp, chưa kể một số tàu, thuyền của các tỉnh khác cũng vào đánh bắt trong khu vực này nên thủy sản gần bờ ngày càng cạn kiệt”.

Trong khi đó, tại Quảng Trị, ngư dân Nguyên Dương (ở biển Cửa Việt) cho biết, nhiều tàu cá khai thác bằng xung điện tung hoành khiến nguồn lợi ngày càng bị thu hẹp, môi trường vùng biển gần bờ suy kiệt dẫn đến nghề đánh bắt lộng gặp nhiều khó khăn. Các tàu dùng kích điện sử dụng giã cào vét đáy nên không chỉ tàn sát các loại thủy sản mà còn càn quét tan tành hệ san hô ven bờ.
Ngư dân Trương Hà ở xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, bức xúc: “Giã cào phá lưới của người làm nghề gần bờ rồi bỏ trốn. Họ liều lĩnh và bất chấp nên nhiều lần báo cơ quan chức năng nhưng vẫn không xử lý được”. Chỉ riêng tại thôn 6 xã Triệu Lăng (huyện Triệu Phong, Quảng Trị) vào năm 2017, trong vòng 1 tháng có hơn 30 hộ ngư nghiệp bị giã cào kéo mất lưới, 1 hộ bị chìm thuyền cũng vì nạn giã cào.

Vùng biển huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh) hay ngoài lộng các xã ven biển Quảng Bình, nhiều ngư dân phản ánh, các tàu cá ngoại tỉnh xuất hiện với máy dò tìm cá rất hiện đại. Khi phát hiện luồng cá, nhiều tàu không vội quây lưới mà đánh mìn. Đây là hình thức đánh bắt cực kỳ nguy hiểm. Bởi không chỉ tận diệt thủy hải sản mà tính mạng của chính những ngư dân cũng bị uy hiếp. Việc sử dụng mìn để đánh bắt trước đây thường xuất hiện ở các tỉnh Nam Trung bộ, nay dịch chuyển ra các tỉnh Bắc miền Trung.

Khó ngăn chặn

Trước thực trạng “báo động đỏ”, xã Cẩm Nhượng (huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) đề xuất gửi công an, UBND huyện Cẩm Xuyên, Đồn Biên phòng Thiên Cầm có kế hoạch phối hợp và có phương án quán triệt, tuyên truyền cho ngư dân để đảm bảo an ninh trật tự trên biển, bảo vệ nguồn thủy sản và môi trường biển. Ngoài ra, xã cũng đã nhiều lần phối hợp với Nghiệp đoàn Nghề cá Cẩm Nhượng, Đồn Biên phòng Thiên Cầm vận động, đẩy đuổi, xử lý những trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, việc ngăn chặn, chấm dứt hoạt động khai thác theo kiểu tận diệt vẫn gặp rất nhiều khó khăn do hạn chế về phương tiện và nhân lực…

Trong năm 2017, lực lượng chức năng ở Quảng Trị đã tổ chức kiểm tra hơn 600 lượt tàu thuyền, bắt giữ 30 trường hợp vi phạm về đánh bắt theo hình thức nghề giã cào, xung điện và thuốc nổ..., xử phạt trên 100 triệu đồng. Tuy nhiên, tình trạng khai thác tận diệt vẫn tiếp diễn và ngày càng tinh vi như hiện nay, đòi hỏi các lực lượng chức năng phải tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát trên biển.

Ngay từ năm 2010, UBND tỉnh Quảng Bình đã chủ trương hạn chế phát triển tàu giã cào để bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Đến năm 2017, Bộ NN-PTNT có công văn chỉ đạo không cho phép cải hoán, nâng cấp, sửa chữa các tàu giã cào. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều chủ tàu tự ý chuyển đổi và lén lút hoạt động (Quảng Bình hiện có gần 90 tàu giã cào). Trước tình trạng này, ngày 9-4-2018, UBND tỉnh Quảng Bình ban hành công văn chỉ đạo các ban ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các tàu giã cào khai thác hải sản theo kiểu tận diệt ở vùng biển ven bờ. Yêu cầu Sở NN-PTNT, Chi cục Thủy sản, bộ chỉ huy bộ đội biên phòng, các đồn biên phòng tuyến biển phối hợp với các địa phương vùng biển tăng cường lực lượng, tổ chức phương tiện kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm đối với tàu giã cào có hành vi vi phạm trong việc khai thác hải sản ven bờ. Chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2018, tỉnh Quảng Bình đã phát hiện, xử lý gần 100 vụ vi phạm trong khai thác hải sản, xử phạt hàng trăm triệu đồng.

Tuy nhiên các địa phương cần tổ chức đồng bộ các lực lượng chấp pháp trên biển hoạt động nhịp nhàng, ngày càng kiên quyết hơn mới có thể ngăn chặn triệt để hành vi hủy diệt thủy sản như giã cào, xung điện, đánh mìn, nhằm bảo tồn lâu dài, bền vững nguồn lợi hải sản cho mục đích an sinh của ngư dân ven biển.

Tác giả: MINH PHONG - DƯƠNG QUANG

Nguồn tin: Báo Sài Gòn Giải Phóng