Hwang Sang-gi, cha của nữ công nhân Hwang Yu-mi đã chết vì bệnh bạch cầu sau 4 năm làm việc tại nhà máy Samsung, đang đấu tranh đòi công ty này phải xin lỗi và bồi thường đầy đủ cho các công nhân của hãng. Ảnh chụp tháng 4/206. Ảnh: AP

Khi còn là học sinh cấp 3, Hwang Yu-mi đã làm công việc nhúng các mạch vi xử lý vào hóa chất tại một nhà máy chuyên sản xuất chip cho laptop và các thiết bị điện tử khác của Samsung. 4 năm sau, cô qua đời vì bệnh bạch cầu.

Sau cái chết của Yu-mi vào năm 2007, cha của cô - Hwang Sang-gi - biết được rằng, một công nhân 30 tuổi làm việc tại cùng dây chuyền sản xuất thiết bị bán dẫn với con gái ông, cũng qua đời vì bệnh bạch cầu. Người cha làm nghề tài xế taxi ngay sau đó đã khởi xướng một cuộc vận động đòi chính phủ Hàn Quốc phải điều tra về những nguy cơ sức khỏe tại các nhà máy thuộc công ty Samsung điện tử (Samsung Electronics).

Yêu cầu đòi bồi thường đầu tiên của ông Hwang đã bị bác bỏ. Khi tiến hành khởi kiện sau đó, ông Hwang đã phải vật lộn để có được các thông tin chi tiết về môi trường làm việc trong nhà máy, do Samsung không tiết lộ những thông tin đó với các quan chức quản lý an toàn lao động.

Một cuộc điều tra của hãng thông tấn AP phát hiện, nhà chức trách Hàn Quốc đã nhiều lần che giấu thông tin về các hóa chất mà công nhân tại các nhà máy sản xuất chip và LCD của Samsung phải tiếp xúc, không để chính những người công nhân và gia đình họ biết.

Trong khi đó, các công nhân phát bệnh cần tiếp cận những thông tin như trên thông qua chính phủ hoặc tòa án Hàn Quốc để đòi nhà chức trách bồi thường cho họ. Nếu không, các quan chức chính phủ thường bác bỏ các vụ kiện.

Trong ít nhất 6 vụ kiện liên quan đến 10 công nhân Samsung, lí lẽ biện minh cho việc che giấu thông tin của công ty là quan ngại lộ các bí mật thương mại.

Luật pháp Hàn Quốc cấm các cơ quan chính phủ che giấu thông tin liên quan đến sự an toàn và sức khỏe cộng đồng do các quan ngại lộ bí mật thương mại. Song, hiện không có bất kỳ hình phạt nào dành cho những vi phạm luật này.

Trong các báo cáo về an toàn lao động, Samsung hiện không còn bỏ sót danh sách các hóa chất dùng trong những dây chuyền sản xuất của hãng như từng làm trong vụ của cô Hwang Yu-mi. Tuy nhiên, các quan chức vẫn giấu nhẹm những chi tiết về lượng tiếp xúc cũng như cách kiểm soát các hóa chất của công ty như thế nào.

"Cuộc đấu tranh của chúng tôi thường là chống lại các bí mật thương mại. Bất kỳ nội dung nào có thể không có lợi cho Samsung sẽ bị xóa bỏ với lí do bí mật thương mại", Lim Ja-woon, một luật sư đại diện cho 15 công nhân Samsung bị phát bệnh, nói.

Các khách hàng của ông Lim đã không thể xem được các báo cáo đầy đủ, của bên thứ ba về những cuộc kiểm tra nhà máy Samsung. Họ chỉ được tiếp cận các trích đoạn của một số báo cáo kiểm tra độc lập trong một số phán quyết của tòa án.

Samsung tuyên bố, hãng không bao giờ "cố ý" ngăn cản các công nhân tiếp cận thông tin và rằng hãng luôn minh bạch về mọi hóa chất được yêu cầu tiết lộ cho chính phủ. Công ty này nhấn mạnh, không có vụ việc nào mà việc tiết lộ thông tin bị ngăn cản trái pháp luật. "Chúng tôi có quyền bảo vệ các thông tin của mình trước bên thứ ba", Baik Soo-ha, Phó chủ tịch Samsung Electronics, cho hay.

Các chính sách của chính phủ Hàn Quốc nhìn chung ưu ái Samsung và các "chaebol" (tập đoàn lớn) khác, những doanh nghiệp đã thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng của Hàn Quốc sau cuộc chiến tranh Triều Tiên 1950 - 1953. Theo giới chức địa phương, các lợi ích của tập đoàn được ưu tiên hàng đầu. Việc đánh giá các tuyên bố bí mật thương mại rất khó và họ sợ sẽ bị kiện vì chia sẻ thông tin trái ý muốn của một công ty.

Cho tới hiện tại, Samsung là công ty lớn nhất của Hàn Quốc, với khoảng 100.000 công nhân. Công ty này thống trị lĩnh vực sản xuất chip - bộ nhớ máy tính kể từ đầu những năm 1990. Song, thành công đó bao gồm cả việc sử dụng các hóa chất độc hại và thường là những chất sinh ung thư như arsen, acetone, methane, axit sulfuric và các kim loại nặng như chì - những nguy cơ đã biết trong sản xuất thiết bị bán dẫn, điện thoại di động và LCD.

Tổ chức an toàn lao động cho công nhân Banolim (viết tắt là SHARPS trong tiếng Anh) đã dẫn chứng bằng tài liệu hơn 200 vụ phát bệnh nghiêm trọng, kể cả bệnh bạch cầu, lupus ban đỏ (lao da), ung thư hạch bạch huyết và chứng đa xơ cứng ở những cựu công nhân nhà máy sản xuất thiết bị bán dẫn và LCD của Samsung. 76 người trong số họ đã chết, phần lớn trong độ tuổi 20 và 30.

Các nhà hoạt động bảo vệ sự an toàn cho công nhân muốn chính phủ và tòa án của Hàn Quốc hiểu một cách linh hoạt hơn sự liên đới giữa điều kiện làm việc với các bệnh tật, do y học hiện thậm chí còn chưa rõ nguyên nhân chính xác làm khởi phát nhiều căn bệnh ở các công nhân nhà máy. Họ cũng muốn công bố đầy đủ hơn thông tin về các rủi ro liên quan đến môi trường làm việc trong các nhà máy Samsung.

Kể từ năm 2008, 56 công nhân đã tìm cách đòi bồi thường về an toàn lao động từ chính phủ Hàn Quốc. Chỉ có 10 người được chấp nhận bồi thường, hầu hết sau nhiều năm tranh chấp pháp lý. Một nửa trong số 46 nguyên đơn khác đã bị bác bỏ và một nửa còn lại vẫn đang trong quá trình xem xét.

Gia đình của các nạn nhân, chủ yếu là những người trẻ tuổi thuộc tầng lớp lao động đến từ nông thôn, thường phải lấy hết tiền tiết kiệm và bán nhà cửa để trả chi phí điều trị cho bệnh viện, và rốt cuộc phải sống nhờ trợ cấp. Một số công nhân khác cuối cùng trở thành người tàn phế và không còn khả năng lao động.

Chẳng còn mấy lựa chọn, hơn 100 gia đình công nhân đã chấp nhận một kế hoạch bồi thường do Samsung đề xuất hồi năm ngoái, trong khi nhiều gia đình khác từ chối nó. Hwang Sang-gi kể, Samsung đề nghị bồi thường cho ông 1 tỉ won (864.000 USD) vào năm 2007 để ông không xúc tiến vụ kiện liên quan đến cái chết của con gái mình. Ông đã từ chối, sáng lập Banolim và cùng 4 cựu công nhân nhà máy sản xuất thiết bị bán dẫn của Samsung, những người cũng mắc nhiều dạng bệnh ung thư máu khác nhau, làm đơn kiện đòi bồi thường cho họ.

Năm 2014, 7 năm sau cái chết của con gái ông Hwang, một tòa án phúc thẩm đã công nhận phán quyết của tòa án cấp thấp hơn về "mối quan hệ nhân - quả nghiêm trọng" giữa bệnh bạch cầu của cô và sự tiếp xúc với benzen, các hóa chất khác cũng như sự phát xạ in-on hóa tại nơi làm việc. Ông Hwang đã nhận được gần 175.000 USD tiền bồi thường từ chính phủ.

Tổng giám đốc điều hành Samsung đã phát đi tuyên bố xin lỗi chính thức gửi tới những công nhân đang bị bệnh vào năm 2014, dù một số người trong số họ coi hành động đó là chưa đủ. Công ty cũng cam kết trao cho những công nhân này các tài liệu mà họ cần để đòi bồi thường. Đến năm nay, Samsung đã thành lập một ủy ban thanh tra để xem xét lại các cuộc kiểm tra độc lập đối với một số nhà máy của hãng.

Các công nhân và gia đình của họ hiện muốn một lời xin lỗi đầy đủ hơn từ Samsung cũng như những thay đổi về cách thức tiến hành bồi thường. Ông Hwang và những người tham gia chiến dịch vận động khác thường xuyên cắm trại bên ngoài khu phức hợp của Samsung ở Gangnam để phản đối. Họ coi việc kiện Samsung là một lựa chọn bất đắc dĩ, vì tiêu chuẩn bằng chứng đòi hỏi cao hơn trong các vụ đòi bồi thường của công nhân và theo luật Hàn Quốc, họ không thể đòi bồi thường thiệt hại.