Chiếc xe có mặt tại mọi lục địa

Lada là mẫu sedan cỡ nhỏ, được sản xuất năm 1966 tại Liên xô. Xe có 7 phiên bản, được đánh số từ 2101 đến 2107 dựa trên dung tích động cơ và tiêu chuẩn nội thất.

Xe khá nhỏ gọn, có khung gầm thép nặng, hệ thống cơ khí đơn giản và chức năng trung bình, sửa chữa dễ dàng, rất thích ứng với điều kiện đường sá kém và ít cơ sở dịch vụ ô tô như ở Việt Nam. Tuy nhiên, đây là dòng xe nổi tiếng và bán chạy nhất thời đó, dù không phải là một mẫu xe thật sự hấp dẫn hay có khả năng vận hành tốt.

Hình ảnh những chiếc Lada một thời vẫn khó phai đối với nhiều người

Theo số liệu từ Công ty AvtoVaz đang sở hữu thương hiệu Lada tại Nga, đã có tổng cộng 18,5 triệu chiếc được xuất xưởng, trong đó hơn nửa được xuất khẩu. Đây cũng là một trong những dòng xe thành công nhất trong lịch sử ngành công nghiệp ôtô, có lẽ chỉ đứng sau Ford Model T và Volkswagen Beetle.

Lada là thương hiệu xe hơi duy nhất có mặt trên mọi lục địa của thế giới, gồm cả Nam Cực. Hầu hết các nước phương Tây, kể cả các nước có ngành công nghiệp ô tô phát triển, cũng vẫn nhập khẩu Lada với số lượng lớn, trừ Hoa Kỳ.

Tại Việt Nam, thời bao cấp, xe Lada cũng được nhập khẩu với số lượng lớn, chủ yếu thuộc các cơ quan Nhà nước, phục vụ sự đi lại của cấp thứ trưởng, cục trưởng, vụ trưởng, viện trưởng,... Giai đoạn 1980-1990 có xe Lada là niềm tự hào lớn.

Trong hồi ức của nhiều người Việt Nam, sở hữu một chiếc xe Lada là cả một ước mơ, một niềm tự hào lớn.

Một cán bộ kể chuyện cơ quan ông có chiếc Lada dành đưa đón thủ trưởng. Năm đó, được Bộ duyệt cho mua một chiếc Lada, cơ quan bỏ ra số tiền tương đương 5.000 USD, lặn lội vào tận kho Hà Đông mới chọn mua được chiếc Lada màu sữa, đẹp long lanh. Thủ trưởng có ô tô đưa đón hàng ngày nên lúc nào cũng tươi tỉnh, phong thái chững chạc, ... còn nhân viên thì vui lây, hãnh diện ra mặt.

Với nhiều tay lái, Lada là kỷ niệm đẹp. Một bác tài tâm sự đã từng lái khá nhiều xe Lada các phiên bản 2104, 2015, 2106, 2107,... Cảm giác đấy bây giờ vẫn còn nguyên. Tay lái nặng, hay hỏng vặt, mùa hè thì nóng bức, do không có điều hòa, so với những xe tiện nghi như hiện nay thì không thể sánh được. Nhưng cứ tưởng tượng cách đây 25 năm, mà được ôm vô lăng Lada, thì cũng giống như bây giờ ngồi trên chiếc Camry vậy.

Thời bao cấp, xe Lada cũng được nhập khẩu với số lượng lớn

Thú độ và chơi xe Lada ở Việt Nam

Do sử dụng hệ cơ khí đơn giản, nên khi hỏng hóc xe Lada rất dễ sửa chữa. Các lái xe chỉ ôm vô lăng thời gian ngắn là có thể bắt được bệnh của xe. Nếu đang chạy mà chết máy, cứ tạt vào lề đường, lấy bộ dụng cụ ra lúi húi chỉnh sửa 1 lúc, đâu lại vào đấy, nổ máy và tiếp tục lên đường.
Khung gầm của Lada là đặc trưng của xe Liên Xô, luôn rất cứng vững, có thể lăn lộn trên những cung đường nông thôn đất đá lởm chởm mà không bị hư hại gì.

Tuy nhiên, do trang bị quá đơn giản, nên xe Lada hầu hết không có điều hòa nhiệt độ, vì vậy không phù hợp với khí hậu Việt Nam. Xe thường được gắn thêm một chiếc quạt nhỏ đặt phía trước để lấy gió, nếu không chẳng khác gì một “lò nướng” vào mùa nóng. Nhiều lái xe còn phải mang theo khăn mặt vắt vai, dùng để lau mồ hôi. Sau này, một số xe độ thêm điều hòa từ xe khác lắp vào, nhưng do không phù hợp, nên rất hay bị chết máy.

Mẫu xe này có thời đã là niềm mơ ước của các tín đồ mê ô tô.

Trong số xe Lada xuất sang Việt Nam, thì phiên bản 2107 là nổi tiếng nhất, với cặp đèn pha hình vuông phía trước. Cho đến năm 2000, chiếc xe này vẫn còn chạy trên đường phố, nhưng ngày càng hiếm dần. Đến nay, huyền thoại Lada hầu như chỉ còn nằm trong bộ sưu tập đồ cổ, thay vì phục vụ nhu cầu đi lại hàng ngày.

Tuy nhiên, cũng có nhiều người hoài cổ, vẫn đi tìm Lada "sắt vụn" về độ lại để chạy và để nhớ một thời. Đa phần những người như vậy đều đã từng đi lao động, học tập tại Liên Xô và các nước Đông Âu. Trong hồi ức của họ, được sở hữu một chiếc Lada là cả một ước mơ, một niềm tự hào.

Hiện nay, tại Hà Nội, ở khu vực đường 70 và Ba La Bông Đỏ ( Hà Đông) có nhiều xe Lada. Qua các trung tâm phế liệu, thế nào cũng bắt gặp vài chiếc Lada "sắt vụn" được mua về để xẻ ra bán. Ở đây có thể tìm mua được 1 chiếc Lada phiên bản 2107 với giá 15-20 triệu đồng, còn nguyên giấy tờ. Mua về phải làm lại máy, thay những phụ tùng hỏng, đồng sơn, sửa thụt nhún, bọc ghế... để hồi sinh.

Nếu muốn mua xe Lada vẫn chạy được, thường phải đi xa. Đà Lạt, Nghệ An, Thái Bình,... vẫn còn có người chạy Lada. Những người mê Lada sẵn sàng mò mẫm nhiều ngày, lên mạng, đi đường, hễ cứ thấy chiếc Lada nào là gặng hỏi, nghe thông tin ở đâu có là phải tìm đến xem xe bằng được. Tất cả chỉ để thỏa ước cái thú độ và chơi xe Lada.

Sẽ không quá ngạc nhiên khi ta vẫn bắt gặp một vài người đã luống tuổi hỏi mua xe Lada. Họ mở máy, vần vô lăng, lắng nghe tiếng sập cửa. Họ ngẩn ngơ hàng giờ trước chiếc xe, mà đối với những người không quan tâm, coi đó chỉ là đống sắt vụn đã han gỉ theo mưa nắng.