Trình bày báo cáo thẩm tra Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2017 sáng 6/11, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết cơ quan này tán thành với đánh giá của Chính phủ về những chuyển biến tích cực trong triển khai thực hiện một số biện pháp góp phần phòng ngừa tham nhũng. Tuy nhiên, một số biện pháp phòng ngừa tham nhũng còn hình thức, hiệu quả thấp.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga (Ảnh: Quochoi.vn).

Chưa có cơ chế phát hiện tài sản bất minh

Uỷ ban Tư pháp nhận thấy, việc công khai, minh bạch hoạt động của một số cơ quan, tổ chức, đơn vị mặc dù được Chính phủ, Thủ tướng, các bộ, ngành, địa phương quan tâm, chỉ đạo, thực hiện và có cải thiện so với những năm trước nhưng kết quả vẫn còn hạn chế.

Hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về công khai, minh bạch còn hạn chế, số vi phạm được phát hiện còn ít, chưa phản ánh đúng tình hình thực tế. Qua kiểm tra tại gần 8.000 đơn vị, chỉ phát hiện 66 trường hợp có vi phạm về công khai, minh bạch.

“Nhiều ý kiến cho rằng thời gian qua, trong khi Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng công khai thường xuyên, đúng thời hạn các kết luận kiểm tra và nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao thì việc công khai kết luận của cơ quan thanh tra còn chậm, cá biệt một số nội dung kết luận thanh tra chưa nhận được sự đồng tình của cả đối tượng bị thanh tra và dư luận… Tình trạng vi phạm quy định về công khai, minh bạch đã làm giảm đáng kể hiệu quả của công tác phòng ngừa tham nhũng thời gian qua”- bà Nga nói..

Về kê khai tài sản, thu nhập năm 2017, Uỷ ban Tư pháp nhận thấy, số lượng bản kê khai là rất lớn (1,113 triệu), nhưng chỉ xác minh đối với 78 người (giảm 81,4% so với năm 2016), kết quả xác minh chỉ phát hiện 5 trường hợp vi phạm. Trong khi đó, theo phản ánh của báo chí, cử tri cho thấy còn có nhiều trường hợp kê khai không trung thực, không kê khai, nhất là nhiều người không kê khai khi được bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý theo quy định, nhưng không được kịp thời phát hiện, xử lý. Việc giải trình nguồn gốc tài sản tăng thêm trong một số trường hợp còn chưa hợp lý, thậm chí phản cảm, gây bức xúc trong dư luận…

“Thực trạng trên cho thấy biện pháp phòng ngừa này còn hình thức, hiệu quả thấp. Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ chế đủ mạnh để kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Chưa có cơ chế kiểm soát hữu hiệu để phát hiện, xử lý đối với những trường hợp kê khai tài sản, thu nhập thiếu trung thực và chưa có cơ chế xử lý tài sản không chứng minh, không giải trình được nguồn gốc hợp pháp”- bà Nga cho hay.

Đặc biệt, hối lộ bằng hình thức tặng quà vẫn còn diễn ra rất phức tạp, dưới nhiều hình thức, nhất là việc lạm dụng phong tục truyền thống của dân tộc trong thăm hỏi, tặng quà nhân dịp lễ, tết, hiếu, hỉ …

Việc nộp lại quà tặng hầu như chỉ được thực hiện sau khi phát hiện có sai phạm. Qua một số vụ án được đưa ra xét xử gần đây, dư luận rất bức xúc trước việc tặng quà của Ngân hàng Oceanbank và chi hoa hồng cho bác sỹ của Công ty Cổ phần VN Pharma… Cụ thể, trong vụ án buôn lậu xảy ra tại Công ty Cổ phần VN Pharma, các bị cáo khai nhận đã chi tiền “hoa hồng” cho bác sĩ tại nhiều bệnh viện lên tới 7,5 tỷ đồng để được bác sĩ kê đơn thuốc cho bệnh nhân. Còn trong vụ đại án xảy ra tại Oceanbank, ông Ninh Văn Quỳnh (nguyên Phó Tổng giám đốc PVN) đã thừa nhận và nộp lại 20 tỷ đồng đã nhận của Nguyễn Xuân Sơn (nguyên Chủ tịch PVN). Trong vụ án nhận hối lộ, Cơ quan điều tra đã thu giữ tại nhà Nguyễn Trường Duy - cán bộ Hải quan thành TPHCM 64 phong bì với tổng cộng gần 1 tỉ đồng, là số tiền hối lộ của các doanh nghiệp.

“Uỷ ban Tư pháp cho rằng, đây là vấn đề lớn, liên quan đến đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công vụ và phòng chống tham nhũng cần được Chính phủ, Bộ Y tế nghiên cứu, đánh giá để ngăn chặn tình trạng này”- bà Lê Thị Nga báo cáo trước Quốc hội.

Bổ nhiệm cả cán bộ có trách nhiệm gây thua lỗ lớn

Một số trường hợp việc chuyển đổi vị trí công tác, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm cán bộ còn thiếu minh bạch, có biểu hiện tiêu cực, “chạy chức, chạy quyền”. Có trường hợp điều động, bổ nhiệm cán bộ thiếu nhiều điều kiện, tiêu chuẩn, phẩm chất, năng lực, đặc biệt là chưa đáp ứng điều kiện về chuyên môn, nghiệp vụ, bằng cấp, chưa thật sự tiêu biểu, thiếu kinh nghiệm thực tế, bố trí người thân trong gia đình vào vị trí vi phạm pháp Luật Phòng chống tham nhũng.

“Có trường hợp bổ nhiệm cả cán bộ có trách nhiệm trong việc làm thua lỗ, thất thoát lớn vốn, tài sản nhà nước (trường hợp bổ nhiệm Trịnh Xuân Thanh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang; bổ nhiệm lãnh đạo quản lý ở Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ, Sở Xây dựng tỉnh Thanh Hóa). Ngược lại, cũng có trường hợp lợi dụng việc điều động, điều chuyển công tác để trù dập cán bộ… Thực tế này đang gây bức xúc, bất bình trong dư luận, làm giảm sút lòng tin của nhân dân về công tác phòng chống tham nhũng” - báo cáo của Uỷ ban Tư pháp nêu rõ.

Bên cạnh đó, việc tự phát hiện tham nhũng qua công tác thanh tra, kiểm tra vẫn là khâu rất yếu từ nhiều năm nay. Trên toàn quốc phát hiện được 15 vụ với 21 đối tượng qua tự thanh tra, kiểm tra; còn qua khảo sát của Uỷ ban Tư pháp tại 6 tỉnh, thành phố thì chỉ có tỉnh Long An phát hiện được tham nhũng qua công tác tự kiểm tra nội bộ.

Nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân có sai phạm nhưng không bị áp dụng bất kỳ hình thức kỷ luật nào, cá biệt có địa phương qua hoạt động thanh tra kiến nghị xử lý 971 người thì có đến 940 người được “phê bình nghiêm khắc”, “kiểm điểm rút kinh nghiệm.

“Còn có trường hợp qua thanh tra, kiểm toán, giải quyết khiếu nại, tố cáo phát hiện có dấu hiệu tham nhũng nhưng chậm chuyển sang cơ quan điều tra. Có những vụ việc xảy ra mà dư luận xã hội bức xúc, người dân đã kiến nghị trong thời gian dài nhưng vẫn chậm được xử lý, chỉ khi báo chí phản ánh, Quốc hội, Hội đồng nhân dân tiến hành giám sát hoặc có ý kiến của lãnh đạo Đảng, Nhà nước thì các cơ quan này mới tích cực vào cuộc”- bà Nga nói.

Tác giả: Thế Kha

Nguồn tin: Báo Dân trí