Nhân sự kiện này, tôi đề cập 3 câu hỏi mà dư luận đặt ra để cùng suy ngẫm và bàn luận.
Thứ nhất, bấy lâu nay, cả đất nước đã đi theo Bác với khẩu hiệu “sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”, ở mỗi ngành, mỗi lực lượng đều đã có phong trào học tập, làm theo lời Bác, vậy thì đưa ra cuộc vận động như hiện nay liệu có thừa?
Thực tế, câu hỏi mới nghe tưởng như “hợp lý”, song thực chất không như vậy. Khẩu hiệu “Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại” vốn rất đầy đủ, bao trùm. Ở mỗi ngành, mỗi lĩnh vực từ lâu cũng đã có phong trào học tập, làm theo lời Bác dạy. Song, một bài học ta học từ bé không có nghĩa học rồi là đủ, không phải nhắc lại, học lại, học thêm, học nâng cao, bổ sung. Sự vận động của thực tiễn đời sống luôn nảy sinh những vấn đề mới, đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ đòi hỏi được giải quyết. Bài học hôm qua thì hôm nay cần được nhấn mạnh, được làm mới, cấp thiết và rốt ráo hơn.
Năm 2006, Đại hội X đã nhận định: “Thoái hoá, biến chất về chính trị tư tưởng, về đạo đức, lối sống; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, sách nhiễu dân trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên diễn ra nghiêm trọng, kéo dài, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Đó là nguy cơ lớn liên quan đến sự sống còn của Đảng, của chế độ”.
Mười năm sau, Trung ương Đảng khóa XII đánh giá hiện trạng, nguy cơ đó là cấp bách và ra Nghị quyết Trung ương 4 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Do đó, học tập, làm theo Bác là công việc thường xuyên và để thực sự thấm nhuần phải đạt được mật độ, liều lượng, thời điểm đủ sức chín muồi.
Đã hơn 10 năm kể từ khi Bộ Chính trị (khóa X) ban hành Chỉ thị 06-CT/TW, ngày 7-11-2006 về “Tổ chức cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” (từ tháng 5-2016, với việc bổ sung thêm vấn đề tư tưởng, phong cách vào cuộc vận động, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”). Quãng thời gian đó đủ để đánh giá “độ thấm” cả về nhận thức và hành động, kết quả và mặt hạn chế, những kinh nghiệm, bài học để hoạch định bước đi tiếp theo.
Câu hỏi thứ hai: Bác là lãnh tụ, là vĩ nhân, tư tưởng, đạo đức của Bác mang tầm dân tộc, thời đại, liệu có học tập, làm theo được không?
Không ít người tỏ ý như vậy và lấy làm quan ngại.
Sự thực, học tập đức tính của một vĩ nhân không phải là những điều “cao xa vời vợi”, ngoài tầm với của người dân. Nước Nga có câu chuyện “Lênin trong hiệu cắt tóc”, kể rằng Lênin vào hiệu cắt tóc có rất đông người và ông vẫn xếp hàng như mọi người để đến lượt được cắt tóc.
Tư tưởng Lênin vĩ đại nhưng phong cách xếp hàng cắt tóc lại rất gần gũi và học phong cách ngay từ chi tiết như vậy. Tương tự, tư tưởng của Bác Hồ về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, về quốc tế vô sản... là vấn đề lớn của thời đại, chúng ta đang đi theo tư tưởng đó và tiếp tục nghiên cứu để cụ thể hóa trong mỗi chặng đường cách mạng. Còn đạo đức, phong cách Bác rất gần gũi bởi sinh thời, Người là lãnh tụ nhưng luôn sống cuộc sống đạm bạc, chan hòa, gần gũi với nhân dân.
Có rất nhiều câu chuyện về Bác mà bất cứ ai cũng có thể học tập, làm theo. Ví như có lần Bác đi thăm một ngôi chùa cổ, vị sư chủ trì ra đón và khẩn khoản xin Bác đừng cởi dép khi vào trong chùa. Bác không đồng ý và lặng lẽ làm đúng những quy định như khách thập phương đến lễ chùa. Trên đường từ chùa về, khi vào đến thành phố, xe Bác vừa đến ngã tư thì đèn đỏ bật. Sợ Bác phải đợi lâu, đồng chí bảo vệ chạy lại đề nghị đồng chí công an giao thông bật đèn xanh để Bác đi. Bác hiểu ý ngăn lại và nói: “Các chú không được làm như thế, phải tôn trọng và gương mẫu chấp hành luật lệ giao thông. Không được bắt luật pháp dành quyền ưu tiên riêng cho mình”.
Ngày nay, không ít cán bộ chưa làm to đã lộ tính hách dịch, xa dân, ngay cả con cán bộ cũng tự lúc nào sinh cái bệnh tinh tướng, muốn thể hiện mình “con nhà quan”, lối sống sa đọa. Đọc lại những mẩu chuyện về phong cách, đạo đức, lối sống của Bác để ngẫm và hành động, thực thiết thân vô cùng.
Câu hỏi thứ ba: Có người bảo, cơ chế thị trường ngày nay lan khắp mọi thôn cùng ngõ vắng, ta nói học Bác nhưng có khi chỉ là hình thức, chỉ trên báo cáo, giấy tờ?
Đây cũng là điều khiến chúng ta trăn trở. Kinh tế thị trường đẻ ra vô vàn thói hư tật xấu, nhưng để xây dựng đất nước theo con đường Bác chọn, lịch sử chọn, ta không thể bỏ qua kinh tế thị trường. Tấm gương đạo đức của Bác chính là niềm tin, là điểm tựa vững chắc để mỗi người noi theo, rèn mình học cái tốt, chống cái xấu. Ngày nay ta lo lắng, bức xúc về vấn nạn tham nhũng, quan liêu của cán bộ thì cách đây trên 60 năm, trước khi về tiếp quản Thủ đô, Bác đã căn dặn cán bộ phải đề phòng “đạn bọc đường”. Loại đạn này, lúc đầu ai bị bắn dù có trúng cũng không biết đau, còn khen ngọt là khác, đến khi ngã ra có hối hận cũng đã muộn.
Bác dặn:“Bây giờ chuẩn bị vào thành phố, có chú sẽ nghĩ: lâu nay mình sống gian khổ đã nhiều, bây giờ là lúc được hưởng lạc đây! Trong lòng chú luôn nghĩ đến những thứ của ngon, vật lạ, dần dần quên mất tác phong gian khổ, giản dị. Như vậy rất dễ dẫn đến tham ô hủ hoá”.
Ngày nay, với những quan chức tham ô, tham nhũng, hãy đọc lại những mẩu chuyện về đức tiết kiệm của Bác để biết răn mình, đừng hủ hóa trác táng trên mồ hôi xương máu của nhân dân.
Sử gia Trần Trọng Kim từng nói rằng, ngẫm từ xưa tới nay thì thấy người mình vốn dĩ có bệnh hình thức, thích khoe, được đề cao. Bệnh hình thức mà phổ biến trong đời sống thành nếp sống, thói quen nhưng thực tai hại vì những báo cáo sẽ xa rời bản chất. Học Bác, nhưng ai sẽ học? Nếu mỗi người đều chờ ai đó học, ai đó làm chứ không phải mình, mình chỉ lên mạng chê bai mà phán “chỉ hình thức thôi” thì cuộc vận động sẽ đi đến đâu?
Thế nên, để tránh bệnh ỉ lại, hình thức, Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị xác định rõ cách làm: Lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc triển khai thực hiện theo phương châm trên trước, dưới sau; trong trước, ngoài sau; học đi đôi với làm theo, chú trọng việc làm theo bằng những hành động và việc làm cụ thể. Đề cao trách nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm theo trước để nêu gương của người đứng đầu và cán bộ chủ chốt các cấp...
Tâm lý xã hội thường nghe ngóng, chờ đợi “xem thế nào”. Thế nên việc học tập, làm theo Bác gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, chúng ta đang làm “trên trước, dưới sau” (Trung ương trước, địa phương, cơ sở sau), “trong trước, ngoài sau” (trong Đảng trước, xã hội sau)... Cách làm đó đang phát huy hiệu quả và tạo hiệu ứng xã hội tích cực.
Hiểu như vậy, 3 câu hỏi trên sẽ được giải mã và phát huy tính thực chất, hiệu quả, mà không còn phải “chờ xem, trông xem” thế nào nữa...
Tác giả: Đăng Trường
Nguồn tin: Báo Công an nhân dân
