Nếu chỉ quan sát trên đường phố, các phương tiện ở Đài Loan cũng hỗn hợp như Việt Nam, với xe bus, ôtô, xe tải, xe máy.

Người dân ở đây thích sử dụng xe máy vì rẻ và cơ động. Mật độ xe máy là 676 xe/1.000 dân, tức cao hơn Việt Nam vốn đang ở mức 460 xe/1.000 dân. Xe máy tại Đài Loan chủ yếu là scooter cỡ nhỏ, động cơ 50-110 phân khối chiếm tới 90%.

Khi dừng đèn đỏ, mặt đường có kẻ ô riêng dành cho xe máy đỗ đầu tiên, sau đó mới tới những phương tiện khác.

Mật độ xe máy đông nhưng dân số ít nên số lượng xe chạy trên đường ít hơn nhiều so với Việt Nam. Người dân ở đây cho biết phương tiện di chuyển chính của họ là BMW.

Cụm từ BMW hóm hỉnh không phải thương hiệu ôtô Đức, mà là viết tắt của Bus, Metro (tàu điện) và Walk (đi bộ). Để đi làm, mỗi người có thể đi bộ vài cây số từ trạm tàu điện tới văn phòng.

Bên cạnh sử dụng phương tiện công cộng, ý thức giao thông là điểm mấu chốt để tạo nên đường phố trật tự không tiếng còi. Để lên xe bus, tàu điện, người dân phải xếp hàng, có thể dài tới vài trăm mét.

Đài Loan bắt đầu phát triển mạnh hệ thống giao thông công cộng từ 2010, nhằm hạn chế phương tiện cá nhân - nguyên nhân chính gây ra tai nạn, đặc biệt các tai nạn chết người. Người dân có thể sử dụng thẻ điện tử để đi tất cả các loại hình công cộng.

Tại Đài Bắc, người dân có thể mua vé đi bất cứ đâu trong Đài Loan bằng cách tới nhà ga trung tâm (Taipei Main Station). Ở đây cung cấp vé cho tất cả các loại dịch vụ công cộng.

Tại đây cũng là nơi đặt trung tâm điều khiển giao thông toàn thành phố, với hơn 300 camera truyền dữ liệu trực tiếp 24/7. Đài Loan muốn xây dựng hệ thống giao thông điện tử. Tài xế khi tải ứng dụng về smartphone có thể quan sát tình trạng giao thông từ hệ thống camera này để biết chỗ nào tắc, chỗ nào thoáng. Ngoài ra còn có thể thanh toán dịch vụ, biết số lượng chỗ đỗ xe còn lại trong các bãi đỗ thông qua ứng dụng này.

Tổ chức giao thông xe máy mà Đài Loan cho rằng hiệu quả nhất để tránh xung đột tại ngã tư là rẽ trái hai giai đoạn. Nếu muốn rẽ trái, xe máy phải đi thẳng sang ngã tư trước mặt, đứng đợi tới khi đèn chuyển xanh thì đi thẳng.
Quan sát thực tiễn cách tổ chức giao thông này, các cán bộ quản lý của Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng đều cho rằng có thể áp dụng tại Việt Nam ở các ngã tư rộng.

Để quản lý xe máy, hạn chế người dân sử dụng phương tiện này, Đài Loan quy định chỗ đỗ. Trên vỉa hè sẽ được kẻ sẵn vạch cho xe máy đỗ, nếu đỗ ra ngoài bị phạt tiền. Xe máy đỗ sát đường, nhường khoảng vỉa hè phía trong cho người đi bộ. Điều này ngược lại so với Việt Nam. Nhiều tuyến phố ở Hà Nội hiện nay kẻ vạch đỗ xe máy sát bên trong, người đi bộ đi bên ngoài, có khi tràn xuống lòng đường khá nguy hiểm.

Vỉa hè, gầm cầu vượt, các tòa đỗ xe trên cao... là những địa điểm đỗ xe thường xuyên. Ở những bãi đỗ trên cao hoặc trong hầm, trên đường luôn có bảng điện tử chỉ dẫn địa điểm và số chỗ còn trống.

Mức phí đỗ xe máy khá đắt. Ví dụ ở gầm cầm vượt khoảng 25.000 đồng tiền Việt cho một giờ, ở vỉa hè con số này cao hơn, khoảng 40.000 đồng. Đây là một trong những cách để hạn chế xe máy, buộc người dân sử dụng phương tiện công cộng.

Để khuyến khích, Đài Trung còn đề ra chính sách, sử dụng phương tiện công cộng dưới 10 km không phải trả phí.

Xe đỗ trên vỉa hè sẽ có một người đi kiểm soát, bấm giấy tính thời gian đỗ quy ra tiền. Người dân không nộp tiền trực tiếp cho người kiểm soát mà có thể thanh toán ở bất cứ cửa hàng tiện lợi nào.

Nếu ai đó quên hoặc cố tính không nộp sẽ có thông báo phạt, càng chậm càng phạt nhiều. Mọi xe đỗ đều được chụp lại biển số thời gian ra, vào nên không thể gian lận.

Cảnh sát giao thông Đài Loan rất hiếm trên đường. Nếu ai đó vi phạm sẽ xử lý qua hình thức phạt nguội. Nếu bị CSGT bắt trực tiếp, tài xế không cần cung cấp giấy tờ xe, chỉ cần đọc mã số cá nhân, cảnh sát lưu thông tin phạt. Người bị phạt sau đó ra cửa hàng tiện lợi để nộp phạt.

Để tạo thành phố xanh, cứ 500 mét lại có một bãi cho thuê xe đạp. Đây là những chiếc xe đạp thông minh, được quản lý qua một máy chủ. Cơ quan công quyền sẽ cho doanh nghiệp đấu thầu, hết thời gian thì trả lại. Người thuê xe đạp cũng thanh toán qua thẻ điện tử. Chi phí thuê xe đạp khoảng 8.000 đồng tiền Việt cho một giờ.

Vi phạm luật giao thông bị phạt khá nặng. Đặc biệt, nếu có nồng độ cồn vượt quá mức 0,25 mg/lít khí thở, ngoài phạt tiền, tài xế sẽ phải đi quét dọn nhà xác bệnh viện. Trước đây Đài Loan áp dụng cách quét dọn nhà vệ sinh công cộng nhưng không đủ sức răn đe. Quan chức ở đây cho rằng, trực tiếp làm việc cận kề cái chết mới khiến các tài xế thích uống rượu, bia biết sợ.

Tại ngã tư, xe máy, ôtô được phép rẽ phải vẫn chủ động dừng nhường đường cho người đi bộ. Khi nào người đi bộ qua hết, xe cộ mới đi tiếp. Các cán bộ quản lý giao thông Việt Nam thừa nhận đây là điều mà tài xế Việt chưa làm được. Một phần bởi sự điều tiết, mức phạt giao thông chưa được nghiêm.

Xe đạp là phương tiện cơ động, bảo vệ môi trường, tốc độ vừa phải và khó gây sát thương cho người khác nên được bố trí chung với người đi bộ. Xe đạp qua đường và đi trên vỉa hè như người đi bộ. Đây cũng là cách tổ chức thường thấy ở các nước phát triển.

Lượng xe máy đông đúc nhưng Đài Loan kiểm soát chất lượng khí thải để đảm bảo mục tiêu bảo vệ môi trường. Từ 20 năm trước, nơi này đã bắt đầu kiểm định khí thải xe máy. Xe máy lưu thông từ năm thứ 6 trở đi phải kiểm tra khí thải mỗi năm một lần.

Việc kiểm định được tiến hành ở các đại lý xe máy thông thường, với một máy do cơ quan có thẩm quyền cấp. Cơ cấu hoạt động khá đơn giản, cắm một đầu ống vào pô xe máy và để nổ máy trong tối thiểu 30 giây, xem các chỉ số của CO, CO2, HC trên màn hình. Việc kiểm tra này miễn phí.

Nếu chỉ số không đạt yêu cầu, chủ xe cần sửa chữa xe để đảm bảo các chỉ số. Nếu không chịu sửa chữa, khi bị phát hiện chủ xe sẽ bị phạt nặng.

Đài Loan cũng hỗ trợ đổi xe cũ lấy xe mới. Xe cũ là những xe vẫn dùng theo tiêu chuẩn khí thải cũ, không khắt khe như tiêu chuẩn mới. Nếu ai muốn đổi, chính quyền hỗ trợ khoản tiền tương đương 3,2 triệu đồng tiền Việt.

Chuyên gia cho rằng Việt Nam nếu muốn áp dụng kiểm định khí thải cho xe máy như Đài Loan tại thời điểm này là rất khó. Việc quan trọng để chuẩn bị là phải kiểm soát được lượng xe máy lưu thông trên đường. Trên đường phố Hà Nội, TP HCM, không khó để bắt gặp những mẫu xe đã vài chục năm tuổi, xả khói đen gây ô nhiễm nghiêm trọng. Những xe này gần như không có dữ liệu để kiểm soát.

Tác giả: Đức Huy

Nguồn tin: Báo VnExpress