Thảo luận về dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của bộ luật Hình sự (BLHS) hôm nay, phần lớn thời gian các ĐB tranh luận gay gắt việc có nên hay không mở rộng phạm vi xử lý hình sự đối với trẻ từ 14 đến dưới 16 tuổi.

Xử lý hình sự là quá nặng

Ủy viên thường trực UB Tư pháp Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) cho rằng, lịch sử lập pháp đến trước khi ban hành BLHS 2015 chỉ xử lý hình sự với những trẻ trong độ tuổi này khi phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

Tuy nhiên, BLHS 2015 đã được sửa theo hướng mở rộng phạm vi, xử lý hình sự đối với các em cả ở tội ít nghiêm trọng và nghiêm trọng khi thuộc 3 tội: Cố ý gây thương tích, hiếp dâm và bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

ĐB Nguyễn Thị Thuỷ. Ảnh: VPQH

“Xử lý như BLHS 2015 là rất nặng cho trẻ em, gần như không có sự phân hóa giữa trẻ em và người lớn phạm tội, trong khi người lớn gây thương tích từ 11% mới bị xử lý. Độ tuổi này diễn ra nhiều thay đổi về tâm sinh lý, tò mò, hiếu động, dễ bắt chước những điều mới lạ, hạn chế pháp luật...”, ĐB Bắc Kạn phân tích.

Bà Thuỷ cho biết, trong 3 năm từ 2014 - 2016, cả nước chỉ có 122 em bị truy tố về tội cố ý gây thương tích, 9 em bị truy tố về tội hiếp dâm và 2 em bị truy cứu về tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản.

Theo đó, bà Thủy cho rằng chỉ xử lý hình sự khi các cháu phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý và đặc biệt nghiêm trọng như từ trước tới nay.

ĐB Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cũng cho biết, tại kỳ họp trước ông đồng tình phương án xử nặng trẻ vị thành niên phạm tội nhưng khi nghiên cứu, tìm hiểu sâu thì kỳ họp này ông ủng hộ phương án 2.

ĐB Nguyễn Thái Học. Ảnh: Hoàng Anh

ĐB dẫn chứng số liệu từ TAND Tối cao 5 năm qua, tỉ lệ tội phạm từ 14-16 tuổi không đáng kể, chiếm 0,31% tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khoẻ cho người khác, chiếm 0,6% tội hiếm dâm, năm 2016 chỉ có 2 trường hợp vi phạm; chiếm 0,47% tội bắt cóc, chiếm đoạt tài sản.

"Như vậy loại tội phạm này không diễn biến phức tạp và gia tăng như lý do đưa ra cũng như lo ngại của nhiều ĐB”, ĐB Phú Yên nhấn mạnh.

Ông cũng cho rằng, việc chỉ xử lý những trường hợp rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng sẽ phù hợp với quản lý giáo dục hiện nay, trước tình trạng nhiều cơ sở giáo dục bắt buộc của Bộ Công an không có học viên trong khi hàng loạt trại giam đang quá tải.

"Tại cơ sở giáo dục Thanh Hà (Phú Thọ) chỉ có 570 học viên trên quy mô 1.700 học viên, A1 (Phú Yên) chỉ có 26/1.300 học viên, Cồn Cát (Sóc Trăng) 64/1.200 học viên.

Các nước xử nhẹ hơn người lớn

Trước nhiều ý kiến ủng hộ phương án 2, ĐB Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) ấn nút tranh luận.

Theo ông, thực tiễn trẻ em thường chỉ phạm các tội nghiêm trọng và ít nghiêm trọng như đánh nhau, bạo lực học đường...

ĐB Lưu Bình Nhưỡng. Ảnh: VPQH

"Tôi là người rất cứng rắn, nhưng khi xem một số clip các em đánh nhau, xé quần áo, tôi không thể xem được hết. Nếu các vị đưa ra quốc tế, cho người nước ngoài xem, liệu họ có đồng tình với các vị là không xử lý các em không?”, ĐB nêu lý lẽ.

Theo ĐB, nhân đạo cũng cần phải có đạo lý, không dựa trên cảm tính.

"Nói như các ĐB trước thì dường như chúng ta đang đón lõng để xử lý các em. Nhưng chúng ta không đón lõng. Số liệu các vị đưa ra không chứng minh được điều gì. Nhiều năm qua chúng ta không xử lý nên không có số liệu, không thể đó để chứng minh cho ngày hôm nay”, ĐB nhấn mạnh.

ĐB Nhưỡng phân tích, nếu chỉ giáo dục đơn thuần sẽ không đủ sức răn đe và phòng chống tội phạm.

"ĐB nói chúng ta không có đủ nhà tù, trại giam. Ở đây có ai nói là phải bỏ tù các em? Chúng ta xử lý hình sự và áp dụng hình phạt là 2 vấn đề hoàn toàn khác nhau. Đề nghị hết sức cân nhắc việc này”, ĐB Bình Nhưỡng nhấn mạnh.

Trong khi đó, Chánh án TAND TP Hà Nội Nguyễn Hữu Chính lại không đồng tình với cả 2 phương án.

Ấn nút tranh luận cuối buổi sáng nhưng Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình cho biết, ông muốn tiếp cận ở góc độ khác để các ĐB tham khảo trước khi bỏ phiếu.

Chánh án TAND Nguyễn Hoà Bình. Ảnh: T.Hạnh

Ông Bình cho rằng các ĐB đang bàn quá nhiều về độ tuổi, trong khi cái đáng quan tâm là hướng tới chính sách xử lý, trong chính sách quan tâm đến nguyên tắc xử lý chứ không phải độ tuổi. Nguyên tắc này đã được nói trong điều 91 của BLHS 2015.

Trong quá trình xây dựng BLHS, các cơ quan đã tham khảo ý kiến một số chuyên gia của Pháp, Ý.

Tại Pháp, áp dụng tăng các biện pháp giáo dục, hạn chế biện pháp cưỡng chế, tù giam. Những trường hợp buộc đưa vào tù là do tái phạm nhiều lần.

Với tất cả các án liên quan đến trẻ em phải xử kín, đảm bảo các cháu không bị xúc phạm, để có cơ hội sửa sai về sau.

"Họ cũng không quy định 14-16 và 16-18 như ta. Độ tuổi của các cháu vị thành niên do HĐXX quyết định trên cơ sở nhận thức của các cháu với hành vi phạm tội đó, áp dụng cá biệt trong từng trường hợp cụ thể, nên anh 15 tuổi có thể bị xử nặng hơn 17”, Chánh án TAND Tối cao dẫn chứng.

Trong trường hợp phải xử tù thì các nước áp dụng hình phạt bằng 1/2 so với khung hình phạt tương ứng người lớn.

Ông đề xuất, nếu Việt Nam áp dụng, có thể mạnh dạn giảm còn bằng 1/4 - 1/3 thời gian.

Như vậy không loại trừ trường hợp nào. Như đánh nhau, dù không có phần trăm thương tích nhưng lột quần lột áo thì có thể dẫn đến tự sát do xấu hổ, hậu quả rất nghiêm trọng.

”Những vụ đó vẫn đưa ra toà án nhưng là để cảnh cáo, giáo dục, hoà giải là cần thiết, chứ không phải ép các em vào tù”, ông Bình nêu quan điểm.

Tác giả: Thúy Hạnh

Nguồn tin: Báo VietNamNet