Nguy hiểm trong quản lý vốn, tài sản NN

Theo VAFI thứ nhất, việc bổ nhiệm các chức danh chủ chốt tại một số Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước trực thuộc Bộ Công thương quản lý đã không đòi hỏi nhiều về kinh nghiệm và thành tích quản trị cao. Cụ thể, nhìn vào việc bổ nhiệm các chức danh Chủ tịch HĐQT tại 3 Tập đoàn kinh tế lớn là Sabeco, Habeco, Vinataba thì thấy: Thành tích quản trị doanh nghiệp của Chủ tịch Habeco, Vinataba hết sức nghèo nàn, họ không phải là những người thành công và đi lên từ Habeco, Vinataba… Họ chưa đáp ứng được yêu cầu phải là “linh hồn” của doanh nghiệp, phải được đào tạo thử thách và có nhiều thành tích tại các vị trí đã kinh qua.

Với Chủ tịch HĐQT Sabeco, hầu như không có kinh nghiệm quản trị doanh nghiệp, thành tích về quản trị doanh nghiệp, tuy nhiên hiện nay vị này còn kiêm nhiệm luôn cả chức danh Tổng giám đốc Sabeco. Hành vi bổ nhiệm này là sai Luật Doanh nghiệp và Luật quản lý vốn nhà nước. Vấn đề đặt ra là tại sao Bộ Công Thương không có phương án bổ nhiệm TGĐ Sabeco? Đây là vấn đề hết sức nguy hiểm trong công tác quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp.

VAFI cho rằng, hiện nay các Tập đoàn, Tổng công ty của Bộ Công Thương như Tổng Công ty Thép, Tâp đoàn Hóa Chất, TKV… ở 1 vị thế tài chính rất yếu so với 10 năm trước. Mang tiếng là công ty mẹ nhưng “mẹ không có khả năng cứu được con” mà phải trông chờ nhà nước hỗ trợ hay bơm vốn, điều này đang diễn ra tại Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc, Công ty Gang thép Thái nguyên…?

Nếu nhìn vào cách bổ nhiệm nhân sự chủ chốt tại đa phần doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả như Vinamilk, Hòa Phát, FPT, Nhựa Bình Minh, Coteccons… thì thấy rằng không bao giờ có cách thức bổ nhiệm như trên. Mọi chức danh chủ chốt phải được đào tạo và rèn luyện, thử thách qua nhiều vị trí khác nhau, từ thấp lên cao. Trong quá trình làm việc, nếu cán bộ lãnh đạo nào không đạt yêu cầu thì phải tự nguyện thôi chức nếu không sẽ bị sa thải và điều chuyển bởi HĐQT hay Đại hội cổ đông;

VAFI cũng phân tích, với những doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp gia đình hay công ty tư nhân lớn cũng không bao giờ xảy ra chuyện ông bố bổ nhiệm người con không có kinh nghiệm quản trị nắm giữ các chức danh chủ chốt trong công ty vì nếu làm như vậy thì coi là hành động tự sát của chủ doanh nghiệp, dẫn đến sẽ bị thua lỗ phá sản.

Dưới thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng việc bàn giao vốn nhà nước về SCIC chậm trễ

Níu kéo, chậm bàn giao vốn cho SCIC

VAFI cho rằng, hơn 10 năm trước, dưới thời nguyên Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Hoàng Trung Hải quản lý thì sau khi SCIC được Chính phủ thành lập, nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa trực thuộc Bộ được nhanh chóng bàn giao về cho SCIC quản lý phần vốn nhà nước.

Tuy nhiên trong 9 năm dưới thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thì lại làm ngược lại, điển hình tiêu biểu là Sabeco, Habeco sau 9 năm cổ phần hóa vẫn không được chuyển giao về cho SCIC. Tại sao có tình trạng níu kéo, chậm trễ trong việc bàn giao vốn cho SCIC?

Vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phê bình bộ máy quản lý của Bộ Công thương cồng kềnh cần phải tái cơ cấu, tuy nhiên tại sao cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng lại chậm bàn giao một số doanh nghiệp đã cổ phần hóa về cho SCIC? Một điều chắc chắn rằng việc chậm trễ bàn giao không phải là do Bộ Công Thương có khả năng quản lý vốn tốt hơn SCIC ?

“Tại sao cựu Bộ trưởng cứ thích quản lý những doanh nghiệp không còn thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ mình? Nếu tình trạng này không được khắc phục sẽ là 1 thách thức cho sự thành công của việc ra đời Ủy Ban quản lý doanh nghiệp nhà nước trực thuộc Chính phủ”, ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó chủ tịch VAFI nói.

Trước đây, thời Bộ trưởng Hoàng Trung Hải, VAFI từng có nhiều văn bản kiến nghị bán bớt cổ phần nhà nước, thúc đẩy doanh nghiệp trực thuộc Bộ niêm yết nhằm tạo hàng hóa phát triển thị trường chứng khoán. Nguyên Bộ trưởng Hoàng Trung Hải đã rất cầu thị và thị trường chứng khoán liên tục đón nhận nhiều hàng hóa chất lượng được bán bớt cổ phần nhà nước và IPO như Vinamilk, Nhựa Bình Minh, Nhựa Tiền phong, Đạm Phú Mỹ, Khoan Dầu khí….

Tuy nhiên đến thời Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng thì không như vậy? Nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa như Sabeco, Habeco, Vinatex, Petrolimex, nhiều đơn vị thành viên đã cổ phần hóa trực thuộc các tập đoàn… không chịu niêm yết.

Sabeco và Habeco là điển hình của việc tìm mọi cách trốn tránh niêm yết, không thực hiện chỉ thị của Chính phủ. Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng là thành viên Chính phủ, chắc phải nhiều lần nghe Thủ tướng nói về việc thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết nhưng tại sao cựu Bộ trưởng không chấp hành lệnh của cấp trên, không triển khai thúc đẩy việc niêm yết nhiều doanh nghiệp trực thuộc Bộ? Bộ trưởng mà không quan tâm đến việc thúc đẩy sự minh bạch thì cấp dưới cũng không thực hiện hoặc như Sabeco có nói rằng họ không có quyền cho doanh nghiệp niêm yết.

Cựu Bộ trưởng có biết rằng việc không tuân thủ QĐ 51 là gây thiệt hại cho nhà nước hay không ?

Việc nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hóa rồi trốn tránh niêm yết tức là không thực hiện cam kết của Chính phủ với nhà đầu tư chứng khoán, từ đó làm giảm lòng tin từ giới đầu tư.