Từ thực trạng hiện tượng thí sinh ảo trong hai đượt xét tuyển đầu tiên và bổ sung, PGS.TS Đỗ Văn Xê - Phó hiệu trưởng ĐH Cần Thơ - đã nêu lên quan điểm và khắc phục hiệu quả. Zing.vn xin giới thiệu bài viết của ông:

Trước tiên cần phải ôn lại lịch sử thi "3 chung" để hiểu rõ việc thi và xét tuyển năm nay. Trước đây sau khi thi tốt nghiệp THPT, các trường đại học tự tổ chức thi để tuyển sinh viên vào học. Các trường tự tổ chức nên thí sinh muốn vào trường nào phải dự kỳ thi do trường đó tổ chức.

Cách thi này làm cho thí sinh phải thi nhiều lần nếu lần đầu không đậu, hoặc không có khả năng đậu vào trường khác. Bộ GD&ĐT đã tổ chức kỳ thi 3 chung để giải quyết các khó khăn này.

PGS.TS Đỗ Văn Xê và học trò.

Vấn đề rắc rối nằm ở khâu dùng kết quả của kỳ thi 3 chung vào việc xét tuyển ĐH, CĐ. Sau gần 15 năm tổ chức thi 3 chung, mặc dù vẫn còn xảy ra một số điều cần phải điều chỉnh, nhìn chung điểm của kỳ thi này đạt mức độ tin cậy cao, thể hiện sát năng lực của thí sinh và có thể dùng làm cơ sở để xét tuyển ĐH, CĐ.

Nếu so với cách thi "đánh giá năng lực học ĐH của Mỹ" (American College Test - ACT) do Viện khảo thí giáo dục Hoa Kỳ (ETS) tổ chức thì kết quả của kỳ thi 3 chung có thể sử dụng một cách tương xứng.

Kể từ năm 2015, kỳ thi 3 chung được kết hợp thành thi tốt nghiệp THPT và dùng điểm thi để vừa xét tốt nghiệp THPT vừa xét tuyển ĐH, CĐ, tạo thuận lợi cho thí sinh hơn trước vì thí sinh biết điểm thi trước khi đăng ký xét tuyển, so với trước đây thí sinh phải nộp hồ sơ dự thi vào chọn ngành trước khi biết điểm thi.

Cách tổ chức đăng ký xét tuyển của kỳ thi này đã tạo sự tự điều chỉnh ngành và trường đăng ký xét tuyển để thí sinh có thể tăng khả năng trúng tuyển; tránh được tình trạng điểm cao mà rớt do rủi ro nộp vào ngành có nhiều thí sinh có điểm cao cùng nộp hồ sơ, hoặc điểm thấp mà đậu do may mắn nộp hồ sơ vào ngành đa số người nộp hồ sơ có điểm thấp.

Tóm lại cách xét tuyển ĐH, CĐ năm 2015 tạo được sự công bằng, thí sinh đậu hay rớt là do chính điểm thi quyết định. ĐH Cần Thơ đã tuyển được đủ chỉ tiêu ngay trong đợt đầu với điểm chuẩn cao hơn năm trước từ 2-3 điểm. Không có hiện tượng thí sinh ảo vì mỗi thí sinh chỉ được nộp hồ sơ vào một trường.

Tuy nhiên, vì là lần đầu tiên thực hiện xét tuyển tự do nên cả thí sinh, phụ huynh lẫn cách trường gặp không ít lúng túng trong việc nộp, chuyển đổi hồ sơ. Việc trả hồ sơ của các trường chậm trễ, cộng với việc mỗi thí sinh được chọn 4 ngành tạo ra lượng hồ sơ ảo rất lớn làm cho thí sinh và phụ huynh hoang mang, ứng xử bằng cách chuyển đổi hồ sơ liên tục, quá mức cần thiết.

Hiệu ứng này tạo nên sự rối loạn và tạo tâm lý bất ổn trong xã hội. Ngoài ra, các chuyên gia giáo dục còn cho rằng, được nộp hồ sơ vào nhiều trường cùng lúc là quyền của thí sinh, Bộ GD&ĐT không được hạn chế quyền này.

Quy chế tuyển sinh năm nay được điều chỉnh dựa trên việc rút kinh nghiệm năm trước và ghi nhận đầy đủ ý kiến đóng góp của xã hội, các chuyên gia giáo dục, các trường ĐH, CĐ trong toàn quốc. Bộ GD&ĐT cũng gửi dự thảo quy chế các trường góp ý trước khi ban hành. Quy chế mới có hai thay đổi cơ bản là:

- Thí sinh không được thay đổi sau khi nộp hồ sơ. Dĩ nhiên là kèm theo việc không cho phép thay đổi hồ sơ thì thí sinh không được cung cấp thông tin về tình hình thí sinh nộp hồ sơ để bảo đảm sự công bằng giữa nộp hồ sơ trước và sau.

- Thí sinh được quyền nộp hồ sơ vào tối đa hai trường, mỗi trường được chọn tối đa hai ngành.

Vì các trường đều đồng ý theo phương án đó có nghĩa là đồng ý chấp nhận thí sinh ảo và chấp nhận sự kém công bằng trong kết quả xét tuyển. Không có giải pháp nào hoàn chỉnh đến mức làm hài lòng tất cả khi chọn phương án này thì phải chấp nhận đánh đổi ưu điểm của phương án khác.

Ngay từ khi quyết định ban hành quy chế tuyển sinh 2016, Bộ GD&ĐT đã lường trước rằng sẽ không thể tránh khỏi tình trạng thí sinh ảo và chuẩn bị sẵn phương án khắc phục như đề ra phương án tuyển sinh theo nhóm trường, xây dựng phần mềm xử lý ảo.

Nhưng vì có rất nhiều trường nên không thể liên kết dữ liệu được nên các trường không đồng ý theo đề xuất của Bộ G&ĐT. Mặt khác, Bộ GD&ĐT cũng không thể ép được vì theo luật giáo dục xét tuyển là quyền tự chủ của các trường.

Khi đã quyết định như vậy, cả Bộ GD&ĐT và các trường đều chuẩn bị cho đợt xét tuyển bổ sung. Cho đến nay, việc nộp hồ sơ đăng ký xét tuyển đang tiến triển thuận lợi theo đúng dự kiến.

Mặc dù số lượng hồ sơ nộp không được dồi dào lắm nhưng vẫn còn thời gian một ngày nữa nên thí sinh cần cân nhắc trước khi quyết định. Vì vậy, các trường không nên lo lắng và đổ thừa lẫn nhau làm cho xã hội hoang mang.

Tôi là người trực tiếp làm công tác tuyển sinh từ nhiều năm qua nên tôi nhận thấy sự cố gắng nỗ lực của Bộ GD&ĐT và có được sự tiến bộ qua từng năm.

Cụ thể là hệ thống dữ liệu chung đã hoàn chỉnh, phần mềm hỗ trợ đăng ký xét tuyển online hoạt động thông suốt, phần xét tuyển của Bộ GD&ĐT vận hành chính xác giúp các trường xét tuyển đợt 1 rất thuận lợi. Các thành tựu này không thể không ghi nhận.