Lễ rước kiệu từ Đền thờ Kinh Dương Vương về Lăng Kinh Dương Vương. (Ảnh: Nguyễn Thủy/TTXVN)
Tại lễ khai hội Kinh Dương Vương, đại diện Trung tâm lưu trữ Quốc gia 4, Cục Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) đã trao tặng phiên bản Mộc bản triều Nguyễn về Vua Thủy tổ Kinh Dương Vương cho đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh và Ủy ban Nhân dân huyện Thuận Thành để gìn giữ, trưng bày nhằm phát huy hơn nữa giá trị lịch sử văn hóa khu di tích Đền thờ và Lăng Thủy tổ Kinh Dương Vương.
Năm nay, lễ hội Kinh Dương Vương diễn ra trong 3 ngày từ 23-26/2 (ngày 16 đến 18 tháng Giêng) với phần lễ gồm có các hoạt động rước nước từ Đền xuống Lăng Kinh Dương Vương về thờ; rước kiệu Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Âu Cơ từ Đền xuống Lăng làm lễ và tế theo các nghi thức cung đình; rước kiệu Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân và Âu Cơ từ Lăng về Đền, sau đó sẽ tổ chức lễ tế cầu nhân khang, vật thịnh, mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.
Phần hội có các hoạt động văn hóa, thể thao cùng các trò chơi dân gian như chơi đu, đập niêu, bịt mắt bắt dê, tổ tôm điếm, cờ tướng, vật dân tộc, múa rối nước, các chương trình văn nghệ biểu diễn nghệ thuật chèo, tuồng, trống quân, Quan họ trên thuyền.
Lễ hội Kinh Dương Vương được tổ chức nhằm bày tỏ lòng thành kính, tuyên truyền, giáo dục những người con dân đất Việt nhớ về nguồn cội, tri ân đức vua Thủy tổ Việt Nam, phát huy truyền thống tốt đẹp từ nghìn xưa để lại; là dịp bày tỏ lòng tự tôn dân tộc, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở dòng máu huyết thống con Lạc, cháu Hồng, thi đua lao động, học tập xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Lễ hội còn tôn vinh nét đẹp văn hóa truyền thống của vùng quê hương Kinh Bắc - Bắc Ninh.
Theo truyền thuyết lịch sử và các tài liệu, thư tịch cổ, vào năm 2879 trước Công nguyên, Kinh Dương Vương lên ngôi lập nên nhà nước Xích Quỷ, nhà nước sơ khai, độc lập có chủ quyền đầu tiên của dân tộc ta (Xích Quỷ là tên một ngôi sao sắc đỏ rực rỡ nhất trong 28 vì sao sáng trên trời). Kinh Dương Vương kết duyên với Long Nữ sinh ra Sùng Lãm (hiệu là Lạc Long Quân). Lạc Long Quân kết duyên với Âu Cơ sinh ra các Vua Hùng.
Khu di tích Lăng và Đền thờ Kinh Dương Vương thờ Thủy tổ dân tộc Việt Nam được xây dựng từ lâu đời trên bãi đất cao bên bờ Nam sông Đuống, đến năm Minh Mệnh thứ 21 (1840) được trùng tu và đặt văn bia. Trải qua thăng trầm của thời gian, hiện nay khu quần thể Lăng và Đền Kinh Dương Vương còn lưu lại những dấu tích xưa với bia, mộ và hoành phi, câu đối: "Nam Bang Thủy Tổ” (Thủy tổ nước Nam), "Nam tổ miếu” (miếu thờ ông Tổ nước Nam), "Bách Việt Tổ” (Vua tổ nước Nam)…
Với những giá trị lịch sử, văn hóa to lớn, Khu di tích Lăng và Đền thờ Kinh Dương Vương đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào năm 1993.
Hiện Khu di tích Lăng và Đền thờ Thủy tổ Kinh Dương Vương đang được tỉnh Bắc Ninh đầu tư, tôn tạo với tổng kinh phí gần 500 tỷ đồng./.
Tác giả bài viết: Thái Hùng
